Eerst geven we een toelichting op de regeling buurtsportcoaches en op hun rol in het algemeen. Daarna zoomen we in op vragen die bij de kinderopvang leven. Deze vragen zijn onder meer gesteld in webinars die Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft gehouden in 2020.
Het ontstaan van de buurtsportcoach
Buurtsportcoaches leggen verbindingen tussen scholen, kinderopvang en sport en beweegaanbieders. Of ze verzorgen sport- en beweegactiviteiten voor kinderen op school(pleinen) of bij de opvang.
In vrijwel alle Nederlandse gemeenten werken buurtsportcoaches vanuit een regeling van de Rijksoverheid. Even wat cijfers:
- Inzet van buurtsportcoaches voor jonge kinderen tot 4 jaar: in 44% van de gemeenten
- Inzet van buurtsportcoaches voor kinderen van 4 tot 12 jaar: in 89% van de gemeenten
- Inzet van buurtsportcoaches voor jeugd van 12 tot 18 jaar: in 80% van de gemeenten
- In gemiddeld twee van de drie gemeenten werkt de buurtsportcoach samen met de kinderopvang
De buurtsportcoach bestaat al sinds 2008, maar had toen een andere naam. Sinds 2008 bestaat namelijk de Impuls Brede Scholen, Sport en Cultuur. Daarmee werd 2.250 fte aan zogeheten ‘combinatiefunctionarissen’ aangesteld. Met 40% financiering vanuit het Rijk (Ministeries van VWS en OCW) en 60% lokale cofinanciering. Deze combinatiefunctionarissen maakten ook al de verbinding tussen onderwijs en sport-, beweeg- en cultuuraanbieders. Zodat meer kinderen konden deelnemen aan sportieve en culturele activiteiten onder en na schooltijd.
Vanwege het succes van de regeling, heeft de toenmalige minister Edith Schippers van VWS in 2012 de regeling verbreed. En meteen ook de naam ‘buurtsportcoach’ in het leven geroepen. Het aantal fte werd opgehoogd naar 2.900 en buurtsportcoaches mochten ook voor andere doelgroepen gaan werken, zoals ouderen en andere kwetsbare groepen in de wijk. In 2019 is de regeling opnieuw uitgebreid, onder andere met financiering van het ministerie van SZW. Inmiddels werken 6.012 functionarissen op lokaal niveau vanuit de ‘Brede Regeling Combinatiefuncties’ in 350 gemeenten (buurtsportcoaches, cultuurcoaches en combinatiefunctionarissen).
Buurtsportcoach als verbinder tussen kinderopvang, sport en bewegen
Praktijkvoorbeeld Amsterdam
Denice van Appeldoorn is sportmakelaar (buurtsportcoach) in Stadsdeel Oost van Amsterdam. Daar richt zij zich als buurtsportcoach vooral op kinderen van 0 tot 6 jaar. Ze beschouwt veel peuterspeelzalen en kinderopvangcentra als bondgenoot.
Wat zijn haar aanbevelingen als je wel graag extra activiteiten wilt organiseren gericht op motoriek, maar als je weinig tijd hebt? Denice: “Zoek dan vooral partners en sleutelfiguren die je kunnen helpen. Natuurlijk is het voor pedagogisch medewerkers geen dagelijkse taak om sport- en beweegactiviteiten te organiseren. Maar voor anderen, zoals ikzelf, is dat het wel.”
Haar tip? Benader die buurtsportcoach, het wijkteam, een sportvereniging in de buurt: “Mijn ervaring is dat iedereen enthousiast is als je iets met bewegen wilt doen voor de allerjongsten. Een instuif, of wekelijkse lesjes op een vast moment. Ook zijn er verschillende erkende beweegprogramma’s die je kunt inzetten en die helpen met de implementatie. Kijk waar je kruisbestuivingen kunt vinden met bijvoorbeeld sportverenigingen die zich ook steeds meer op de allerjongsten gaan richten. Als je het samen doet, kun je elkaar versterken.
Praktijkvoorbeeld Zuid-Limburg
In Limburg hebben verschillende professionals samen een groep opgericht om kinderen van 2 tot 4 jaar meer te laten bewegen. En om overgewicht bij deze leeftijdsgroep tegen te gaan. Beweegcoach (= buurtsportcoach) Angelique Raadschilders van Nuth Beweegt Nuth verklaart: “Dit project is gericht op kleine kinderen en daar begint het natuurlijk allemaal. Plezier krijgen in bewegen, gezond eten en in je opvoeding meekrijgen dat bewegen heel gezond is.”
In Nuth werken gemeente, sportverenigingen, diëtisten, opvoedcoaches, kinderartsen, peuterspeelzalen, kinderopvang, fysiotherapie, enzovoorts samen.
Buurtsportcoach, beweegmakelaar of beweegconsulent
De overgrote meerderheid van alle professionals die werken vanuit de buurtsportcoachregeling legt verbinding tussen sport, bewegen en tenminste één andere sector (zoals de kinderopvang). Deze professionals kunnen zowel coördinerend als uitvoerend werken. En ze worden ook niet overal hetzelfde genoemd. De meest gangbare naam is buurtsportcoach, maar ook namen als sportcoach, combinatiefunctionaris, beweegcoach en talentcoach komen voor.
Wat kan de buurtsportcoach voor de kinderopvang betekenen?
Er is helaas geen eenduidig antwoord te geven op deze logische vraag. Dat komt doordat de doelgroepen, taken en werkzaamheden van de buurtsportcoaches op lokaal niveau worden vastgesteld. Van oudsher werkt een groot deel van de buurtsportcoaches met jeugd en onderwijsinstellingen. Sinds 2012 zien we jaarlijks een toename van gemeenten die buurtsportcoaches ook voor ouderen en kwetsbare doelgroepen inzetten. Ook de inzet van de buurtsportcoach bij kinderopvangorganisaties is sinds 2012 fors toegenomen. Het gros is nog steeds werkzaam voor kinderen van 0 tot 12 jaar (1.564 fte). 325 fte wordt ingezet voor ouderen (65+). En 220 fte specifiek voor volwassenen of kinderen met een beperking of chronische aandoening.
Verschillende rollen en taken
Niet alleen de doelgroepen van de buurtsportcoach verschillen lokaal, maar ook hun taken en rollen zijn overal anders. In de ene gemeente staan buurtsportcoaches voor de groep, geven ze lessen en begeleiden ze mensen bij het sporten of bewegen. In de andere gemeente worden buurtsportcoaches ingezet als makelaar of verbinder van verschillende organisaties of van vraag en aanbod op het gebied van sport, bewegen en gezondheid en welzijn.
Als (potentiële) lokale samenwerkingspartner kun je invloed uitoefenen op al deze keuzes. Ga in gesprek met de gemeente of de werkgever van de buurtsportcoaches. Dat is vaak een lokale of provinciale sportservice organisatie. Geef aan waarom jij gebruik zou willen maken van de buurtsportcoach, op basis van welke behoefte en hoe je bereid bent om daarin te investeren in cofinanciering, tijd of op een andere manier. Buurtsportcoaches hebben een opdracht vanuit de gemeente, maar die wordt meestal jaarlijks opnieuw vastgesteld op basis van beleid en behoefte.
Hoe kom je in contact met de buurtsportcoach?
Wil je als professional in de kinderopvang samenwerken met of verwijzen naar sport- of beweegaanbieders in de wijk? Of wil je weten of er geschikt beweegaanbod is in de wijk voor een bepaalde doelgroep? Neem dan contact op met de buurtsportcoach in jouw gemeente. Als je nog geen contactgegevens hebt, dan vind je die meestal via de website van de gemeente (afdeling sport) of van de lokale sportuitvoeringsorganisatie. Soms zijn de buurtsportcoaches in dienst van de gemeente, maar ze kunnen ook werken voor de sportservice organisatie, een welzijnsorganisatie of een onderwijsinstelling. In kleine gemeenten zijn de buurtsportcoaches soms in dienst van de provinciale sportorganisatie.
Meer lezen of weten?
Neem voor vragen over de buurtsportcoach in jouw gemeente contact op met je gemeente (afdeling sport) of sportservice organisatie. Voor andere vragen over de buurtsportcoach kun je contact opnemen met Marloes Aalbers, specialist bij Kenniscentrum Sport & Bewegen. Voor vragen over de inzet van sport en bewegen in de kinderopvang: specialisten Rebecca Beck en Jamilla Vervoort.
