
Wat is impact?
Het begrip ‘impact’ wordt vaak gebruikt, maar wat betekent het eigenlijk? De Van Dale omschrijft impact als “invloed, uitwerking en effect”. In dit artikel definiëren we impact als een duurzame positieve of negatieve verandering die zonder jouw project of beleid niet zou plaatsvinden. In rapporten en instrumenten is impact vaak uitgedrukt als het oplossen van een maatschappelijk probleem of een bijdrage aan brede welvaart en Sustainable Development Goals. Het gaat verder dan het bereiken van aantallen deelnemers, het vergroten van het aantal contacturen of het monitoren van activiteiten – het draait om daadwerkelijke verandering bij deelnemers en wat er zou zijn gebeurd zonder het project.
Waarom wil je impact meten?
Drie redenen waarom het belangrijk is om impact te meten:
- Verantwoorden: sponsoren, financiers en stakeholders willen weten hoe het project waarin ze hebben geïnvesteerd bijdraagt aan de maatschappij. Het maakt duidelijk waarom het belangrijk is dat het project bestaat en waarom ze moeten blijven investeren in het project.
- Leren: door impact te meten breng je kaart of de vooraf opgestelde doelen zijn behaald en geeft ook inzicht wat je in je project kan aanpassen om de doelen te behalen.
- Enthousiasmeren: het laat zien wat je als project hebt bereikt. Dit helpt om nieuwe stakeholders en financiers aan te trekken. Je brengt je verhaal krachtig naar buiten.
Impact inzichtelijk maken
Voor het vaststellen van impact wil je de situatie mét project vergelijken met een situatie zonder project, bijvoorbeeld door een controlegroep naast de deelnemersgroep te zetten. Dit is niet altijd mogelijk of complex. Als alternatief kun je deelnemers vragen wat ze zouden doen zonder het project. Hoewel dit niet volledig objectief is, kan het wel een indicatie van de te verwachten verandering geven. Hoe dan ook, impact meten is ingewikkeld. We hebben verschillende instrumenten die je kunnen helpen bij het meten van impact op een rij gezet en onderverdeeld in de volgende categorieën. Kies de categorie die bij je past afhankelijk van je kennis en het doel van je meting.
Categorie 1: Gebruik een stappenplan
Wil je eerst meer theorie over hoe je impact inzichtelijk maakt? Gebruik dan een stappenplan dat je kunt doorlopen, dat je meer leert over impact meten. Afhankelijk van je keuze voer je de bijbehorende stappen uit. Voor het uitvoeren van de stappen kun je gebruikmaken van de dashboards in categorie 3.
Categorie 2: Stel kaders om te gaan meten
Voordat je de impact meet, is het goed om gezamenlijk met stakeholders na te denken waar je project aan bijdraagt, voor wie je het doet en wat je uiteindelijk wilt bereiken of oplossen. Dit kan via verschillende methoden die kaders geven om uiteindelijk te meten. Maar je kunt het ook gebruiken om bij alle stakeholders de neuzen dezelfde kant op te krijgen. Voor het uiteindelijke meten kan je bijvoorbeeld gebruikmaken van de dashboards in categorie 3.
Categorie 3: Verzamel de resultaten in een dashboard
Om de stappen van een stappenplan uit te voeren en daadwerkelijk te meten, kun je gebruikmaken van een dashboard. Er zijn verschillende dashboards waarin je een veranderstrategie kunt opstellen, vragenlijsten kunt maken en uitzetten en de data kunt analyseren. Daarnaast helpen een aantal van deze instrumenten ook met het overzichtelijk presenteren van de resultaten in een dashboard.
Categorie 4: Vertaal de impact naar euro’s
Wil je de impact van je project in euro’s inzichtelijk maken, bijvoorbeeld omdat een opdrachtgever daarom vraagt? Dan kies je voor een ander type meetinstrument. Dit kan bijvoorbeeld gaan om besparingen, zoals lagere zorgkosten, of extra inkomsten, zoals toerisme na een evenement. Ook bredere maatschappelijke waarden kunnen in geld worden uitgedrukt, zoals de waarde van een extra gezond levensjaar. Let op: bij het vertalen naar euro’s zijn meer aannames nodig. Wees daarom transparant over deze aannames en beperkingen in de gebruikte modellen.
Bekijk voor alle instrumenten de publicatie Krijg inzicht in impact met deze instrumenten.
Cursus ontwerpen impactstrategie sport en bewegen
De Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) biedt een cursus aan om meer kennis op te doen over hoe je de impact van een sport- en beweegproject vergroot en zichtbaar maakt. Lees meer informatie over de cursus en aanmelding.
Tips als je impact wilt meten
De instrumenten verschillen in doelgroep en gebruik, maar enkele belangrijke aspecten komen steeds terug. We zetten ze hieronder voor je op een rij. Deze tips komen uit de instrumenten in de publicatie Krijg inzicht in impact met deze instrumenten.
- Bepaal het doel van de meting en met wie je de resultaten wilt delen. Gaat het om het kunnen verantwoorden van de financiën? Of wil je leren van de opgedane inzichten?
- Bepaal het doel van het project. Beschrijf je doel heel duidelijk en zo concreet mogelijk, bijvoorbeeld met SMART-doelstellingen (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden). Onthoud: hoe meer doelen, hoe meer je moet meten.
- Maak een veranderstrategie. Wat wil je bereiken, voor wie en welke activiteiten en acties hangen hieronder? In de stappenplannen in de publicatie staat beschreven hoe je een veranderstrategie (Theory Of Change) opstelt. Hierin breng je in kaart wat de belangrijke elementen zijn die nodig zijn om tot de gewenste verandering te komen. Bekijk hiervoor de literatuur. In het Human Capital Model staan bijvoorbeeld verschillende effecten die je met sport- en beweegprojecten kunt bereiken.
- Zorg dat je in kaart brengt of je de juiste doelgroep bereikt in relatie tot het maatschappelijke probleem dat je wilt oplossen. Als je bijvoorbeeld een interventie opricht om eenzame ouderen te helpen, wil je juist ook die groep bereiken en niet alleen de ouderen die zich amper eenzaam voelen. Bevraag dan de deelnemers of ze zich eenzaam voelen.
- Houd er rekening mee dat niet alle effecten automatisch door jouw project hoeven te komen. Andere factoren, zoals trends, het weer, politieke omstandigheden en persoonlijke situaties, kunnen ook invloed hebben. Onderzoek waar mogelijk wat jouw project echt heeft bereikt en deel deze inzichten eerlijk.
- Wees transparant in je communicatie over de impact. Het is moeilijk om de impact exact te meten, je moet vaak aannames doen en uitgaan van zelf gerapporteerde antwoorden. Geef duidelijk aan welke aannames je hebt gedaan, waar het onderzoek tekortschiet, en wat nog niet onderzocht is. Laat het ook zien als de impact negatief is, ook al had je dat misschien niet verwacht.
- Houd rekening met de privacyregelingen wanneer je impact wil meten.
- Schakel hulp in van universiteiten of hogescholen (of andere onderzoeksbureaus) voor het ophalen van data, het opstellen van een veranderstrategie of het interpreteren en analyseren van de data. Voor suggesties voor hulp, zie de publicatie met de verschillende instrumenten om impact te meten.
Hoe verder?
Wij zijn benieuwd naar voorbeelden van impactmeting bij sport- en beweeginitiatieven of beleid. Heb jij (door middel van deze of andere instrumenten) de impact van je project of beleid kunnen vaststellen? Stuur dan een e-mail met je voorbeeld naar Femke van der Pal, specialist sociaaleconomische waarde bij Kenniscentrum Sport & Bewegen.