Alles over sport logo

Beweegprogramma: Bewegen moet je leren!

Goed leren bewegen leidt tot een gezonde en actieve leefstijl en, op latere leeftijd, tot meer sportieve mogelijkheden. Leerkrachten bewegingsonderwijs spelen een centrale rol bij het leren bewegen. Belangrijk is om het beweegniveau van kinderen op een betrouwbare manier vast te stellen en hen vervolgens een programma op maat te bieden. Het Expertise Centre Sport & Talent van de HAN ontwikkelde samen met een aantal partners een beweegtest en -programma voor leerlingen in het basisonderwijs. Het beweegprogramma is in eerste instantie ontwikkeld voor de excellerende kinderen en wordt momenteel uitgebreid naar een programma voor alle kinderen.

Op alle basisscholen (meer dan 7000) in Nederland worden door leerkrachten dagelijks lessen bewegingsonderwijs verzorgd. Het beweegniveau van kinderen is vaak wisselend: van kinderen met een beweegachterstand tot kinderen die bovengemiddeld bewegen. Wat je niet wilt is dat kinderen die niet goed mee kunnen komen in de gymles gefrustreerd en gedemotiveerd raken. Tegelijkertijd wil je voorkomen dat kinderen voor wie de oefeningen te makkelijk zijn, verveeld raken en stil blijven staan in hun ontwikkeling.

Gedifferentieerd lesgeven

Idealiter krijgen kinderen oefeningen tijdens de les die aansluiten bij hun beweegniveau, die hen voldoende uitdagen en hen (nog) beter leren bewegen. Als leerkracht is het echter niet altijd eenvoudig om gedifferentieerd les te geven. Het nieuwe lesprogramma is gericht op kinderen van 6 tot 10 jaar en biedt je concrete handvatten in de vorm van leskaarten en filmpjes. Het programma sluit aan bij de principes van het Athletic Skills Model (ASM) en de leerlijnen in het basisdocument bewegingsonderwijs. Download hier een leskaart om een indruk te krijgen van het programma.

Het beweegprogramma is gericht op het individuele niveau van kinderen. De excellente bewegers ontvangen een eigen, uitdagend programma; de reguliere en zwakke bewegers volgen het bestaande onderwijsprogramma. De subgroepen worden gevormd vanuit de bestaande klas; dit betekent dat de excellente bewegers de kinderen zijn die in deze groep de betere bewegers zijn. Afhankelijk van de groepsgrootte bestaat deze groep uit circa 8-11 leerlingen. Voorafgaand aan de start van het beweegprogramma wordt de beweegtest bij de leerlingen afgenomen. Die test bepaalt het beweegniveau van de leerlingen.

voorbeeld van een leskaart - beweegprogramma bewegen moet je leren
voorbeeld leskaart “Bommenwerper” (Bron: HAN)

Beweegtest

een meisje staat in een gymzaal gebukt op een blauw plankje en legt een bruin plankje erbij. Een begeleider kijkt toe
(Foto: Kenniscentrum Sport)

Met de beweegtest krijg je als vakdocent inzicht in de huidige vaardigheden en de potentie van leerlingen op het gebied van sport en bewegen. De test bestaat uit twee meetinstrumenten; 1) de observatie van gedrag in de beweegcontext 2) vier testen van bewegingsvaardigheden.

Meten van gedrag in de beweegcontext

De observatie van gedrag in de beweegcontext wordt per leerling ingevuld door de vakdocent. De vragenlijst bestaat uit 18 vragen die allen ingaan op drie eigenschappen die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de kinderen: interpersoonlijke vaardigheden, werkhouding en sportief leervermogen. Denk daarbij aan onderwerpen als ‘heeft het vermogen mede-leerlingen te enthousiasmeren’, ‘wil zichzelf steeds weer verbeteren’ en ‘maakt zich bewegingsvaardigheden snel eigen’.

Meten van fundamentele bewegingsvaardigheden

Met de testen voor het meten van fundamentele bewegingsvaardigheden worden vooral de grove motoriek en oog-hand coördinatie gemeten. In tegenstelling tot kracht en uithoudingsvermogen zijn deze fysieke vaardigheden op jonge leeftijd al goed te testen. Het herhaaldelijk uitvoeren van deze testen verhoogt het inzicht in de motorische vaardigheid en de ontwikkeling van een kind, en wordt daarom sterk aangeraden. De test bestaat uit vier onderdelen:

  1. Achterwaarts balanceren over drie verschillende evenwichtsbalken
  2. Zijwaarts verplaatsen door middel van het verplaatsen van een plankje en daar vervolgens op staan
  3. Zijwaarts heen en weer springen over een balkje en
  4. Bal tegen de muur gooien en opvangen met tegenovergestelde hand.
illustratie ter ondersteuning van de tekst
(Foto: Kenniscentrum Sport)

Bewegen leren: Training beweegprogramma en afnemen beweegtesten

Voordat je met het beweegprogramma start en de beweegtest daadwerkelijk uit kunt voeren, is het belangrijk dat je een training volgt. De scholing is bedoeld om ervoor te zorgen dat iedereen de testen op dezelfde manier uitvoert, zodat de validiteit en betrouwbaarheid gewaarborgd blijven. Ook is het belangrijk de opzet van het beweegprogramma te kennen, zodat je de lessen goed kunt organiseren.

Over het programma

De beweegtest en het lesprogramma zijn ontwikkeld vanuit een RAAK publiek aanvraag. Hoofdaanvrager is de Hogeschool Arnhem Nijmegen – Expertise Centre Sport & Talent. Consortiumpartners: Saxion – lectoraat gezondheid en bewegen, Stichting Leerplan Ontwikkeling, Sportservice Zwolle in samenwerking met twee basisscholen en Kenniscentrum Sport. Op tien scholen is een pilot uitgevoerd. Op alle scholen is de beweegtest afgenomen en op vijf van de tien scholen is tien weken lang het beweegprogramma uitgevoerd. Met de betrokken leerkrachten en kinderen zijn interviews gehouden over de praktische uitvoerbaarheid van de beweegtest en het lesprogramma en hoe de kinderen de lessen ervaren. Ook is gekeken naar het effect op de motorische ontwikkeling van de leerlingen.

Heb je interesse in het volledige lesprogramma en de beweegtest, meld je dan aan voor de training. Stuur een email naar yvonne.volman@han.nl. Zodra je de training hebt gevolgd, ontvang je de overige leskaarten via een aantal emailings.

Voor meer informatie kun je contact opnemen met: Jasper de Greef, jasper.degreef@han.nl.


Auteur(s)

Artikelen uitgelicht


Beweegstimulering
Onderwijs
Kinderen
professional
praktijkvoorbeeld
bewegingsonderwijs, motorische ontwikkeling, talentontwikkeling