Zo organiseer je coronaproof beweegaanbod voor jongeren

Hoe gaat het fysiek, mentaal en sociaal met jongeren?

Zo staan Nederlandse jongeren er fysiek en mentaal voor:

• Voor coronatijd voldeed 40,5% van de jongeren van 12 tot en met 17 jaar aan de beweegrichtlijnen^[1]. Deze groep scoort het slechtst van alle leeftijdsgroepen, al stijgt het percentage sinds drie jaar wel iets.
• Wekelijks sporten daalde bij jongeren de afgelopen jaren met 10%^[2]. Hetzelfde geldt voor het aantal jongeren dat lid is van een sportvereniging^[3].
• De mentale druk en stress bij jongeren lijken toe te nemen, meldt het Trimbos-instituut. Niet alleen door de coronamaatregelen, maar ook door prestatiedruk en sociale verwachtingen van zichzelf of anderen, zoals ouders en docenten^[4].
• Dat gaat best ver: 1 op de 7 Nederlandse jongeren ervaart depressieve klachten. Vaak gepaard met paniekaanvallen, slaapproblemen en mindere (school)prestaties^[5]. Dat zien we terug in extra aanmeldingen bij de ggz.

De impact van corona

De bovenstaande cijfers zijn recent, maar de echte impact van de coronamaatregelen is er nog niet volledig in te zien. Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) constateert dat jongeren nu meer kampen met leerachterstanden, onzekerheid op de arbeidsmarkt en eenzaamheid of depressie^[6].

Wat we nog meer zien:

• 75% van de jongeren is minder gaan bewegen^[7]. Nieuwe officiële landelijke cijfers van de beweegrichtlijnen 2020 worden verwacht in april. Naar verwachting liggen deze een stuk lager dan de 40,5%.
• 35% van de jongvolwassenen beoefende in 2019 een sport die nu stilligt^[8].
• Jongeren missen vooral het sociale aspect van de sport: samen sporten, contact met clubleden en plezier^[9].
• 33% van de jongeren eet meer ongezonde tussendoortjes en 20% is aangekomen^[7].
• 69% van 18- tot 24-jarigen is eenzamer sinds de coronacrisis^[9].
• 74% procent van de jongeren zegt meer psychische klachten te hebben zoals stress (40%), eenzaamheid (38%) en aanhoudende vermoeidheid (36%)^[9].

Wat kun je nu wél doen voor jongeren?

Het probleem is dus zichtbaar. Veel gemeenten en andere organisaties in Nederland zoeken daarom naar manieren om iets te organiseren voor jongeren. Bij voorkeur in groepsverband en het liefst iets dat bijdraagt aan hun fysieke, mentale en sociale welbevinden.

Ondanks alle beperkingen kun je met een beetje creativiteit nog steeds sport- en beweegaanbod voor jongeren opzetten. Waar moet je – los van de algemeen bekende richtlijnen van het RIVM – rekening mee houden^[10]:

• Een groep jongeren tot en met 17 jaar mag buiten samenkomen onder begeleiding van bijvoorbeeld een jongerenwerker of buurtsportcoach. Stem dit vooraf goed af met de gemeente om misverstanden met handhaving te voorkomen.
• Jongeren tot 18 jaar hoeven in principe onderling geen afstand van elkaar te houden. Maar bij activiteiten in buurt- en wijkcentra is afstand wel verplicht. Weeg samen goed af wat je hierover afspreekt.
• Zorg dat de deelnemende jongeren goed op de hoogte zijn van de regels die gelden bij de activiteit. Communiceer dit bijvoorbeeld via social media, een flyer of bespreek het met hen.
• Denk eraan dat je niet mag zingen of schreeuwen, omdat er dan meer kans is op besmetting.

Hoe pak je dat aan?

De rode draad in de goede voorbeelden die wij voorbij zien komen, is dat lokale samenwerking een voorwaarde is om met succes iets te organiseren in coronatijd. Met samenwerking en uitwisseling vergroot je de kans dat je verschillende groepen jongeren in diverse wijken ook echt bereikt.

Werk als afdeling Sport of buurtsportcoaches bijvoorbeeld samen met jongerenwerkers. Zij kennen hun achterban goed en zijn gewend sámen met de jongeren aanbod te ontwikkelen. Zet buurtsportcoaches en cultuurcoaches in om actief aanbod te organiseren in de wijken en buurten waar dit hard nodig is. En benader bijvoorbeeld lokale sportaanbieders om velden of materiaal beschikbaar te stellen.

Vergeet ook niet je ideeën goed af te stemmen met de gemeente, politie en andere lokale handhavers. Zij kunnen meedenken over hoe je iets veilig kunt organiseren en hoe je omgaat met de avondklok.

Praktijkvoorbeeld Haarlem

Renger van Grinsven – coördinator Sport & Bewegen en Verenigingsadvies bij Stichting SportSupport Kennemerland – herkent de problematiek. “Wat jongeren willen, is bij elkaar zijn, nieuwe vrienden maken en erbij horen. Dat kan nu niet omdat ze maar met z’n tweeën op straat mogen, en ’s avonds na 21.00 uur niet meer de deur uit mogen.”

Tot december organiseerde SportSupport nog activiteiten in de zaal voor jeugd tot 18 jaar, in Haarlem. Meestal zaalvoetbal, soms een boksclinic of basketballen, waar vaak zo’n dertig jongeren aan meededen. Dat werkte goed, vertelt Renger: “De jongeren sporten fanatiek en hebben een hoop lol met elkaar. Na afloop zijn ze moe, willen ze naar huis om te douchen. Terwijl ze andere avonden wel eens tot laat op straat hangen.”

Met het ingaan van de avondklok mocht binnensport niet meer en zocht SportSupport meteen een alternatief. “We hadden alleen verlichting en een veld nodig. Het Cruyff Court waar we normaal in de zomer buiten voetballen, heeft geen licht. Dus hebben we de lokale voetbalclub benaderd. Tegen een kleine vergoeding – die we normaal voor de zaalhuur betaalden – mogen we daar een paar avonden per week sporten.”

Renger noemt het “gewoon omgaan met de situatie en in kansen denken”. “Ons doel is altijd om jongeren structureel te laten sporten, dus de verbinding met de voetbalclub is dubbel mooi, wie weet werven zij nu leden.” SportSupport heeft deze aanpak getoetst bij gemeente en politie. “Zo lang we om half negen stoppen, is het prima. Onze medewerkers kregen een verklaring waarmee ze na negen uur ’s avonds op straat mogen zijn om nog thuis te kunnen komen. Ze zijn ook blij dat wij iets organiseren waardoor de jongeren samen kunnen zijn, lol hebben en goed moe op tijd naar huis gaan. Laatst met de rellen kwam de politie even langs om te kijken of het bij ons allemaal goed ging. Wij gingen gewoon lekker door met voetballen met de jeugd.”

Praktijkvoorbeeld Winter Games Heerenveen

De Winter Games, een initiatief van de Krajicek Foundation, Johan Cruyff Foundation en Sociaal Werk Nederland, hebben als doel jongeren sportief, energiek en met een positieve mindset de wintermaanden te laten doorkomen. Het gaat om lokale activiteiten voor jeugd van 13 tot en met 17 jaar. Buurt(sport)- en jongerenwerkorganisaties konden hun initiatieven voor extra lokale sport- en spelactiviteiten indienen. De Winter Games zijn gestart in de kerstvakantie en duren tot eind februari 2021. Inmiddels is de inschrijving voor aanvragen gesloten.

In Heerenveen kwam veel los dankzij deze extra steun. De buurtsportcoaches benaderden alle lokale sportaanbieders om sportactiviteiten te organiseren, onder de noemer #SportXperiences. In totaal zijn met 77 activiteiten 1.450 jongeren bereikt. De activiteiten vonden plaats na schooltijd, op hotspots in de stad en in buitendorpen. Elke activiteit werd door een lokale sportaanbieder geleid en is gepromoot door het buurtsportcoachteam via het gemeentelijke platform. De buurtsportcoach was host van de activiteiten.

De jongeren dachten zelf mee over de activiteiten, zoals Lacrosse en Outdoor Archery Tag – een combinatie van handboogschieten en trefbal. Het aanbod sloot goed aan op de vraag. “Eindelijk hebben we weer eens iets te doen, ik verveel me dood in deze coronatijd”, was een van de reacties. En: “Dankjewel dat jullie dit voor ons hebben georganiseerd, we hebben al zolang niks meer samen kunnen doen.”

Praktijkvoorbeeld Winter Games Tilburg

In Tilburg werd voor de Winter Games vlak voor Kerst met twintig meiden (13 tot 15) gelasergamed. Met een helm op, een lasergun in de hand en veertig ‘levens’ trokken de meiden in teams de bossen in om elkaar het leven zuur te maken. De meeste favoriete schuilplekken waren achter bomen, tussen takken en in een sloot.

De hele dag vond plaats binnen de geldende coronamaatregelen. Dat het buiten was, maakte het een stuk makkelijker. “We hebben verloren, maar dat maakt niets uit, want het was keivet”, zei een van de meiden na afloop.

“Deze reacties zijn de bevestiging dat het project zijn doel bereikt”, zegt Patricia Stuivenberg, woordvoerder van de Winter Games. “We krijgen enthousiaste verhalen terug van deelnemers van andere activiteiten uit het hele land. Uiteindelijk zullen we met bijna 2.000 activiteiten 55.000 deelnemers bereiken. Het aantal activiteiten en deelnemers geeft aan dat de vraag naar sport, spel -en beweegmogelijkheden voor jongeren groot is.”

Summer Games

De Winter Games krijgen in de zomer van 2021 een vervolg met de Summer Games. Doel is nog meer jongeren (weer) te laten bewegen. Dat gebeurt met financiering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Nationale Postcode Loterij. Meer informatie is te vinden op de website van de Summer Games.

Andere praktijkvoorbeelden

• Lees hoe buurtsportcoaches in Albrandswaard sportaanbieders ondersteunden in coronatijd, waaronder de jeugdsport
• Lees hoe Haagse jeugd weer veilig buiten sport
• Hier lees je verschillende voorbeelden van hoe buurtsportcoaches samenwerkten met lokale partners om sportaanbod te organiseren tijdens de eerste lockdown
• Ook de politie organiseert activiteiten voor jongeren via platform www.u-night.nl

Conclusie

De voorbeelden in dit artikel laten zien dat er een hoop mogelijk is. Van eenmalige uitjes in Tilburg, tot structureel aanbod in Haarlem en speciale uitgebreide events in Heerenveen. En zoals Renger van Grinsven het zegt: “Denk niet te moeilijk, zorg dat de jongeren bij elkaar zijn en luister naar wat zij willen doen.”