Deze financiële regelingen zijn er om jeugd te laten sporten en bewegen

In Nederland zijn nog altijd veel kinderen die financiële ondersteuning nodig hebben om te kunnen meedoen aan sport en bewegen. Zo groeiden in 2023 ruim 115.000 minderjarige kinderen (3,6%) op in een huishouden onder de armoedegrens^[3]. Veel van deze gezinnen leven rond of net boven het sociaal minimum, waardoor er beperkte financiële ruimte is voor sportdeelname. Jeugd uit gezinnen met een lager inkomen neemt dan ook minder vaak deel aan sport dan leeftijdsgenoten uit gezinnen met een hoger inkomen^[4].

Bekijk meer cijfers in de infographics Jeugd in Beweging op de overzichtspagina Jeugd in armoede van Kenniscentrum Sport & Bewegen.

Welke landelijke regelingen zijn er?

• Jeugdfonds Sport & Cultuur vergoedt contributie en sportmaterialen. Aanvragen verlopen via een intermediair (zoals een buurtsportcoach of leerkracht) of kunnen ouders zelf doen. 
• Stichting Leergeld biedt ondersteuning voor onder andere (sport)kleding, zwemles of vervoer; wat aanvullend nodig is als bijvoorbeeld het Jeugdfonds niet kan helpen. Aanvragen verlopen via een huisbezoek.
• Nationaal Fonds Kinderhulp vergoedt kosten die elders niet worden vergoed, zoals een fiets of sporttas. Aanvraag via professionals (zoals school of maatschappelijk werk).
• Stichting Jarige Job biedt verjaardagsboxen die bijdragen aan sociale participatie. Op de website kunnen ouders of professionals een box aanvragen.
• Sam& voor alle kinderen is een platform waar ouders of intermediairs een aanvraag kunnen indienen voor meerdere regelingen tegelijk.
• ANWB Kinderfietsenplan verzamelt en herverdeelt fietsen via organisaties als Leergeld.
• Kansarme Kinderen in Nederland biedt maatwerkhulp zoals (sport)kleding of uitjes. Ouders of hulpverleners kunnen kinderen hiervoor aanmelden. 
• Jeugdeducatiefonds ondersteunt schoolactiviteiten, ook op sportgebied. Scholen kunnen individuele steun aanvragen of voor een hele klas.
• Stichting Armoedefonds biedt hulp via lokale (sport)initiatieven (indirect).

Let op: regelingen hebben verschillende voorwaarden en zijn niet altijd te combineren. Zie ook de handreiking Omgaan met kinderarmoede van Divosa.

Welke lokale regelingen zijn er?

Gemeenten bieden vaak eigen regelingen aan, zoals kindpakketten, sportpassen of meedoenregelingen. Voorbeelden zijn de U-pas (Utrecht) en de Gelrepas (Arnhem). Wat, voor wie en hoeveel er precies beschikbaar is, verschilt per gemeente^[5]. Zo vind je lokale regelingen:

• Zoek op gemeentelijke websites op termen als kindpakket, minimaregeling, participatieregeling, sportpas of buurtsport.
• Vraag bij jeugd- of sportbeleidsmedewerkers naar het actuele aanbod.
• Informeer bij scholen, sportverenigingen of welzijnsorganisaties.

Waarom zijn regelingen lastig te vinden of gebruiken?

De online informatie over sport- en beweegregelingen is vaak moeilijk vindbaar en lastig te begrijpen, zo blijkt uit onderzoek van het Mulier Instituut^[5].

• Overzichtspagina’s bevatten veel regelingen en organisaties, maar missen duidelijke structuur of herkenbare termen als sport en bewegen.
• Teksten zijn vaak ingewikkeld, juridisch van toon of tegenstrijdig.
• Inkomensgrenzen verschillen per regeling en worden niet altijd duidelijk uitgelegd.
• Informatie is meestal geschreven vanuit het gemeentelijk perspectief (wat mag wel en niet?), in plaats van vanuit het perspectief van ouders (wat heb ik nodig en waar kan ik terecht?).

Veel gezinnen die rond het sociaal minimum leven, hebben daarbij ook met andere regelingen te maken, zoals voor onderwijs, zorg, energie of kleding. Elk met eigen aanvraagroutes, voorwaarden en contactpersonen^[6]. Voor ouders die stress ervaren, moeite hebben met lezen of overzicht missen, zijn dat forse drempels. De kans is groot dat zij afhaken of niet weten wat er allemaal mogelijk is op sport- en beweeggebied.

Ook professionals raken soms het overzicht kwijt. Beleidsmedewerkers hebben vaak beperkt zicht op het daadwerkelijke gebruik van regelingen. Monitoring van sport- en beweegdeelname loopt meestal via collega’s of externe uitvoeringsorganisaties. Daardoor is niet altijd duidelijk wie verantwoordelijk is voor het overzicht en voor het verbeteren van de toegang tot sport en bewegen^[5].

Wat kun je doen? 

• Zorg dat je het lokale aanbod goed in beeld hebt. Breng in kaart welke sport- en beweegregelingen er zijn in jouw gemeente, en hoe ouders er gebruik van kunnen maken. Denk ook aan vervoer, kleding of ondersteunende voorzieningen.
• Werk samen met professionals uit andere domeinen. Collega’s uit het wijkteam, onderwijs, schuldhulpverlening of gezinsondersteuning weten vaak welke gezinnen ondersteuning nodig hebben en zijn vaak het eerste aanspreekpunt voor ouders.
• Maak gebruik van ervaringskennis. Denk aan persona’s of klantreizen om je communicatie en dienstverlening beter aan te laten sluiten op de leefwereld van ouders en kinderen.
• Verbeter de vindbaarheid van informatie. Help mee om gemeentelijke websites toegankelijker te maken, met duidelijke taal, logische structuur en herkenbare termen als sport of zwemles.
• Monitor het gebruik van regelingen. Bespreek regelmatig met collega’s en uitvoerende partijen hoeveel kinderen worden bereikt en waar knelpunten zitten.

Waarom is geld alleen niet genoeg?

Financiële drempels zijn niet de enige belemmering^[7]. Gezinnen in kwetsbare situaties hebben vaker te maken met stress, schulden, gezondheidsproblemen of een onveilige leefomgeving. Ook voelen ouders of jongeren zich soms niet thuis op een sportclub, of weten ze niet wat er mogelijk is. De drempel zit dan niet (alleen) in geld, maar bijvoorbeeld in vervoer, zelfvertrouwen of onwetendheid over hoe sport werkt. Alleen financiële regelingen zijn niet genoeg om sport- of beweeggedrag duurzaam te veranderen^[8].

Wat kun jij doen?

Wil je verschil maken? Dit helpt:

• Leer ouders en kinderen beter kennen. Ga het gesprek aan, zonder oordeel. Vraag waar het kind behoefte aan heeft, en waar ouders tegenaan lopen.
• Wees een gids, geen doorgeefluik. Weet welke regelingen er zijn, hoe het aanvraagproces werkt, en help waar nodig. Gebruik ook de tipkaart Laaggeletterdheid in de sport voor eenvoudige communicatie.
• Werk samen. Betrek collega’s uit het sociaal domein, het onderwijs of welzijn. Maak elkaar wegwijs in wat er mogelijk is en wat ontbreekt.
• Maak sportaanbod inclusiever. Veel aanbieders willen graag, maar weten niet hoe. Jij kunt hen helpen om rekening te houden met diverse achtergronden en behoeften. Denk aan kledingregels, taalgebruik of hoe nieuwe leden worden ontvangen.

In gesprek met ouders en jongeren

Ouders zijn rolmodellen. In het algemeen geven zij sport- en beweeggewoonten door aan hun kinderen^[2]. Hun houding, ervaring en motivatie bepalen vaak of een kind daadwerkelijk gaat sporten. Zeker ouders die zelf geen sportachtergrond hebben, weten niet altijd wat het oplevert of hoe een club werkt. Gebruik bijvoorbeeld de E-learning typen ouders of de argumentenkaartjes om met hen in gesprek te gaan over wat zij belangrijk vinden voor hun kind, en hoe sport daarbij kan helpen.

Jongeren vanaf 12 jaar hebben daarnaast hun eigen wensen. Zij zoeken vaak meer flexibiliteit: zelf trainen, verschillende sporten combineren, of minder verplichtingen met trainen of wedstrijden^[9]. Vooral voor meiden is er soms weinig passend aanbod. Ze willen bijvoorbeeld sporten in een veilige omgeving, met andere meiden of vrouwelijke begeleiding^[10]. Houd daar rekening mee bij het adviseren over sportmogelijkheden of het aanvragen van regelingen. Sluit aan bij wat jongeren zelf belangrijk vinden. Alleen dan werken financiële regelingen echt.

Meer weten?

In de whitepaper Jeugd die arm opgroeit lees je hoe je deze jeugd bereikt en wat werkt. Of neem contact op met één van de  specialisten jeugd van Kenniscentrum Sport & Bewegen: Laura Butselaar of Hanneke Smits.