Lichaamsbeweging houdt je niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk in conditie. Je verstand werkt beter én je voelt je beter. Hoogleraar klinische neuropsychologie Erik Scherder, die onderzoek doet op dit terrein, zegt daarover in Trouw: “De meeste mensen weten niet dat je met lichaamsbeweging óók werkt aan je geheugen, aan je cognitieve (verstandelijke) functies. (…) Het heeft een gunstig effect op allerlei terreinen: op je weerstand, op je stemming, op je dag/nachtritme (…).”
Talloze studies hebben inmiddels aangetoond dat sporten helpt om mentaal gezond te blijven. Voor mensen die één tot drie uur per week sporten, is de kans een psychische stoornis te ontwikkelen anderhalf keer kleiner dan bij niet-sporters. Depressie, apathie, angst en agressie houd je gemakkelijker buiten de deur als je actief bent. Tegelijkertijd hebben sporters een anderhalf keer zo grote kans te herstellen van een psychische stoornis. Meer onderzoek is nodig om vast te stellen wat het effect is op het verloop van zulke stoornissen.
Met lichaamsbeweging werk je ook aan je mentale gezondheid.
Hoogleraar Erik Scherder
Bij stemmingsstoornissen is het verschil tussen wel en niet sporten het grootst. Onder stemmingsstoornissen worden psychische aandoeningen verstaan waarbij de gemoedsstemming of emotie ziekelijk is verstoord, of niet past bij de situatie waarin iemand verkeer’. Sporters hebben maar liefst 1,8 keer minder kans een stemmingsstoornis te ontwikkelen. Onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat 10 procent van de volwassenen die niet sporten een stemmingsstoornis had in het laatste jaar. Bij volwassenen die één uur of meer per week sporten was dat maar 5 tot 6 procent.
Sporten tegen depressie
Een bekende stemmingsstoornis is depressie. De Hersenstichting geeft aan dat van alle Nederlanders tot 65 jaar bijna 19 procent daar ooit mee te maken heeft gehad. Dat is bijna één op elke vijf Nederlanders. De bevindingen uit onderzoek van Stammes e.a. uit 2013 wijzen erop dat hoe meer iemand beweegt, hoe lager de kans op depressie is. Intensieve training werkt het best. Dat geldt zowel voor intensieve krachttraining als intensieve aerobe inspanning, zoals hardlopen. Hoe vaak en hoeveel bewegen het beste is, is niet te zeggen. Duidelijk is wel dat vaker sporten meer effect heeft dan minder sporten.
Je kunt niet piekeren en hardlopen tegelijkertijd.
Psychiater Bram Bakker
Wie al depressieve klachten heeft ontwikkeld, heeft een grotere kans om daarvan te herstellen als hij regelmatig beweegt. Dat kan zelfs net zo goed werken als antidepressiva en psychotherapie. Vandaar dat er zoiets bestaat als ‘running therapy’. Onder meer psychiater Bram Bakker maakt daar vaak gebruik van. Lees hier een interview waarin hij vertelt waarom hardlopen zo goed werkt. In één zin: “Je kunt niet piekeren als je aan het hardlopen bent.”
Sport biedt dus afleiding: je hebt geen tijd om te denken. Maar dat is niet de enige reden waarom het goed werkt, laat dit overzichtsartikel zien. Sporters krijgen vaak positieve reacties van hun omgeving en leggen sociale contacten als ze bezig zijn. Hun conditie gaat vooruit en de spieren worden sterker, waardoor ze zich beter voelen. Ook stimuleert beweging de groei van zenuwcellen in de hersenen. Het leervermogen verbetert. Ook zijn mensen tevredener over zichzelf. Zo is aangetoond dat kinderen en jongeren een positiever zelfbeeld hebben als ze veel bewegen.
Groene omgeving
Sporten helpt dus geestelijk gezond te blijven. Dat verklaart deels waarom bij mensen die in een groene omgeving wonen, minder angststoornissen en depressieklachten voorkomen. Groen werkt op zichzelf al stress reducerend. Maar daar komt bij dat groen mensen uitnodigt om te bewegen. Wandelen, fietsen, hardlopen, spelen, recreëren, noem maar op. Dat zorgt ervoor dat mensen meer bewegen. En dat werkt dus door op hun lichamelijke én geestelijke welbevinden.
Voor gemeenten: Loketgezondleven.nl geeft tips over hoe je samen met lokale partners depressie kunt voorkomen.
Meer informatie
- Sporten en psychische gezondheid: resultaten van de Nederlands mental health survey and incidence study (NEMESIS)
- Exercise as medicine – evidence for prescribing exercise as therapy in 26 different chronic diseases
- Fysieke training bij depressie: een overzicht. Stammes, 2009
- Een groene omgeving stimuleert bewegen en daarmee een goede mentale gezondheid
- Meer lezen? Vind publicaties over sport en bewegen bij depressie in de Kennisbank Sport en Bewegen.
