Chronische ziekten
“Als je die spieren niet gebruikt wordt het vet en het suiker uit je bloed minder snel opgenomen, en daardoor heb je een hoger risico op hart- en vaatziekten en het ontwikkelen van diabetes.”
Onderzoeker Hidde van der Ploeg
‘Het nieuwe roken’, zo wordt langdurig en veelvuldig zitten al bestempeld. Dat is een zwaar aangezette uitspraak met een kern van waarheid: volgens onderzoek kan buitensporig zitgedrag op de lange termijn leiden tot chronische ziekten als diabetes en hart- en vaatziekten, en al op kortere termijn tot klachten aan spieren, pezen en gewrichten (bewegingsapparaat). Australisch onderzoek onder 200.000 volwassenen van 45 jaar en ouder toont aan dat veel zitten verantwoordelijk is voor bijna zeven procent van het aantal vroegtijdige sterfgevallen.
Biochemische veranderingen
Het lichaam is continu hard aan het werk. Om voedingsstoffen om te zetten naar energie en om suikers en vetten af te breken. Veel en langdurig zitten zorgt ervoor dat deze suikers en vetten minder goed worden verwerkt. “Als je zit gebruik je je spieren en vooral je beenspieren – de grootste spieren van het lichaam – nauwelijks”, legt onderzoeker Hidde Van der Ploeg uit in een reportage van Een Vandaag (14-10-2013).
De senior onderzoeker van het VU Medisch Centrum speelde een vooraanstaande rol in de wetenschappelijke zoektocht naar de gevolgen van zitgedrag. “Als je die spieren niet gebruikt wordt het vet en het suiker uit je bloed minder snel opgenomen, en daardoor heb je een hoger risico op hart- en vaatziekten en het ontwikkelen van diabetes.”
Deze animatie legt op een duidelijke manier uit waarom langdurig zitten niet goed is:
Veranderingen in het lichaam
Vaak en langdurig achter elkaar zitten veroorzaakt mogelijk schadelijke biochemische veranderingen in het lichaam die op de lange termijn een ernstige bedreiging voor de gezondheid zijn. Insuline is een hormoon dat een belangrijke rol speelt in het metabolisme. Het zorgt onder meer voor het transport van glucose naar de bloedcellen. Glucose is een belangrijke brandstof voor het lichaam. Bij gezonde mensen zorgt het hormoon insuline ervoor dat de glucose de bloedcellen kan bereiken en dat de bloedcellen de insuline ook opnemen. Bij mensen met een verstoorde insulinewerking nemen de bloedcellen de glucose niet goed op. Daardoor kan diabetes type II ontstaan. Langdurig zitten kan zorgen voor veranderingen in onder meer de insulineniveaus, insulinegevoeligheid en plasmavetten in het bloed. Dit zou het grotere risico op diabetes type 2 en hart- en vaatziekten kunnen verklaren. Hoe dit proces precies werkt, wordt nog onderzocht.
Tips om minder te zitten
De negatieve effecten van zitten gelden ook voor mensen die naast hun zittende activiteiten vaak sporten. De Nederlandse overheid adviseert mensen dagelijks dertig minuten matig intensief te bewegen voor een goede gezondheid. Er zijn heel simpele manieren om zitgedrag op het werk te lijf te gaan, bijvoorbeeld door om het halfuur even op te staan en de benen in actie te krijgen. Daarnaast is het belangrijk om niet langer dan twee uur aaneengesloten te zitten en op zo veel mogelijk momenten te proberen te bewegen, bijvoorbeeld door:
- de trap te nemen in plaats van de lift;
- te lunchwandelen;
- staand te telefoneren en vergaderen;
- vaker kleine hoeveelheden drinken te halen;
- gebruik te maken van dynamisch kantoormeubilair.
Zitgedrag Nederlanders
Nederlanders zitten het meest van alle Europeanen: 45,6 procent van de Nederlanders ouder dan 15 jaar zit gemiddeld zeven uur of meer per dag. Ter vergelijking: voor de Duitsers is dit gemiddeld 5,8 uur en voor Belgen gemiddeld 5,7 uur. We zitten bovendien ook nog eens 85 procent van onze vrije tijd.
Meer dan elf uur per dag zitten is ‘dodelijk’
Zitten kan dodelijk zijn. Deze waarschuwing geldt vooral voor mensen die meer dan elf uur per dag zitten. Mensen die tussen de acht en elf uur per dag zitten hebben vijftien procent meer kans om voortijdig te sterven dan mensen die vier uur per dag zitten. Mensen die meer dan elf uur per dag zittend doorbrengen hebben veertig procent meer kans om voortijdig te sterven dan mensen die vier uur per dag zitten.
