Alles over sport logo

Buurtsportcoaches in Soest: de omgekeerde aanpak

Sinds 2015 doet de gemeente Soest met succes mee aan de buurtsportcoachregeling. Hun geheim? Een omgekeerde aanpak. De gemeente legt uit hoe en waarom het met de buurtsportcoaches in Soest precies werkt.

Hier zie je een overzicht van de manier waarop de buurtsportcoaches in Soest in georganiseerd; dit wordt verderop in dit artikel uitgelegd. Inmiddels is in Soest 5.8 fte van de aangevraagde 6.8 fte ingevuld. Het werkgeverschap van deze buurtsportcoaches is bij verschillende lokale organisaties belegd. Deze werkgevers (de “aanvoerders”) dragen bij aan de cofinanciering, evenals de samenwerkingspartners (de “spelers”). De inzet van buurtsportcoaches voor verschillende doelgroepen en in verschillende settings is gebeurd volgens – zoals de gemeente het zelf noemt – de “omgekeerde aanpak”.

een schema hoe gemeente Soest de inzet van buurtsportcoaches organiseeert
figuur: organisatiemodel buurtsportcoaches – gemeente Soest

De omgekeerde aanpak

Ambtenaar sportbeleid Marlon van Zal legt uit wat zij bedoelen met de omgekeerde aanpak. “Vanuit de gemeente hebben we geen strakke kaders opgesteld. Onze visie is dat het zeer belangrijk is dat de inzet van buurtsportcoaches vooral aansluiten bij de energie in de wijk en bij de energie van partners. Vanuit de gemeenteraad kwam een nadrukkelijke oproep om werkgeverschap te beleggen bij andere organisaties dan de gemeente met cofinanciering uit het werkveld.”

Als eerste stap heeft Marlon in 2015 een kwartiermaker aangesteld als coördinator van de buurtsportcoach regeling, in de persoon van Robbert Jaspers. Robbert: “De gemeente heeft lef getoond met deze omgekeerde aanpak. Door het initiatief in eerste instantie bij het werkveld te leggen, laten ze hun eigen ideeën los. We zijn daardoor als het ware aan het pionieren.”

Inspiratiebijeenkomst

Robbert heeft in maart 2016 een inspiratie- en informatiebijeenkomst georganiseerd voor sportorganisaties, onderwijsinstellingen, maatschappelijke partners en de beleidsambtenaren van de afdeling Samenleving. Tijdens deze goedbezochte bijeenkomst werden de aanwezige professionals en vrijwilligers meegenomen in de buurtsportcoachregeling en in de kansen en mogelijkheden om verbindingen in de wijk te maken. Aan de hand van diverse werkvormen ging men met elkaar in gesprek over de mogelijke inzet van deze buurtsportcoaches. Aan het eind van de bijeenkomst deed de gemeente een oproep om hiervoor plannen in te dienen: het liefst met partners samen én met een voorstel voor de cofinanciering en aanstelling van de betreffende buurtsportcoach.

Krachten bundelen in de wijk

De inspiratie- en informatiebijeenkomst was een succes. Jeannet Kool, directeur Werk & Inkomen, was hierbij aanwezig en vertelt hoe de diverse organisaties elkaar vonden: “Het was heel bijzonder om te merken hoeveel organisaties direct aansloten vanuit een gedeelde passie en ambitie om kwetsbare burgers te ondersteunen. We hebben met elkaar verkend wat er al gebeurd in de gemeente voor deze mensen en hoe we krachten kunnen bundelen.

We zijn aan de slag gegaan en hebben goede afspraken met elkaar gemaakt aan de voorkant: ik doe iets voor jou, jij hoeft niet perse iets voor mij te doen maar doe dan iets voor iemand anders in dit project. We hebben ook afgesproken dat we geen ‘ruzie’ gaan maken over geld, maar dat we knelpunten samen oplossen. Op die gezamenlijke afspraken kan ik als aanvoerder terugvallen. Dat heb ik op momenten dat het wat moeizamer ging ook gedaan.” Na de bijeenkomst werden er meerdere plannen voor de inzet van een buurtsportcoach bij de gemeente ingediend.

Buurtsportcoach bij de maatschappelijke organisatie Werk & Inkomen

Een van de plannen kwam van Jeannet als “aanvoerder” vanuit Werk & Inkomen met spelers vanuit de kinderopvang, cultuur, sport, ouderen welzijnswerk en MEE. Alle spelers dragen hun steentje bij aan het plan over de inzet van de buurtsportcoach; in geld, uren, denkkracht, inspiratie, locaties of bijvoorbeeld ondersteuning. Op basis van hun plan en de bijbehorende doelstellingen werd een profiel opgesteld voor een buurtsportcoach en een begroting.

De resultaten die wij willen behalen bij misschien wel de moeilijkste doelgroepen, kunnen niet door één of twee organisaties behaald worden. We hebben elkaar nodig.

Jeannet Kool, directeur Werk & Inkomen

Vervolgens werd een buurtsportcoach ‘speciale doelgroepen’ aangesteld die diverse organisaties en projecten verbindt en activiteiten organiseert met als doel dat mensen meer participeren. Jeannet “Daarnaast hebben we in ons bestand gezocht naar mensen uit de bijstand die talent en ambitie hebben om buurtsportcoach te worden. Dat is lastig want iemand kan enthousiast zijn maar het net niet kunnen. De eerste keer lukte het niet maar nu hebben we iemand die uiteindelijk kan groeien tot een volwaardige buurtsportcoach. Hij wordt gecoacht door de andere buurtsportcoaches en wij monitoren het proces. De constructie vraagt begeleiding en wellicht in de toekomst ook een opleiding, en die faciliteren we dan ook.”

Beweegmakelaar

2 mannen spelen een bordspel
(Foto: Kenniscentrum Sport)

Een ander voorbeeld van een buurtsportcoach die via de omgekeerde aanpak in Soest is aangesteld is dat van de beweegmakelaar. Het plan hiervoor werd ingediend door Eerstelijns zorgorganisatie Elzis en ouderen welzijnsorganisatie SWOS. Zij wilden een beweegmakelaar inzetten voor ouderen en mensen met (verhoogde kans op) een chronische aandoening met financiering vanuit de OWZ regeling. OWZ staat voor Organisatie van Wijkgerichte Zorginfrastructuur en is een regeling waarmee financiering aangevraagd kan worden bij zorgverzekeraars onder de noemer ‘zorg in de buurt’. Het plan werd goedgekeurd en voor de uitvoering werd fysiotherapeut Sanne van den Berg voor 28 uur per week aangesteld als beweegmakelaar.

Taken en competenties van de beweegmakelaar

Huisarts Willem Bavinck, voorzitter van Elzis, is enthousiast over de inzet van Sanne en de samenwerking met SWOS. “Er zijn voldoende sport- en beweegmogelijkheden voor kwetsbare mensen in Soest en de patiënten in onze praktijk. Het grootste probleem was dat we geen overzicht hadden van al deze mogelijkheden en daardoor onze patiënten niet gericht konden verwijzen naar een passend beweegaanbod. En dus gingen we op zoek naar een echte verbinder en iemand die affiniteit heeft met kwetsbare groepen en met de zorg- en welzijnssector.

Een van de sollicitanten was Sanne van den Berg: een creatieve fysiotherapeut met een sportachtergrond. Sanne kent het aanbod in de wijken, bij de sportverenigingen en bij zorg- en welzijnsinstellingen goed. Bovendien heeft ze kennis van gedragsverandering en weet ze deze goed toe te passen in het motiveren van patiënten. Niet iedereen wordt enthousiast van sporten of bewegen, maar soms wel van de sociale component of het kopje koffie dat erbij hoort. En soms moet je nog verder denken en kijken. Onlangs heeft Sanne een meneer die veel van honden houdt, gekoppeld aan een asiel. Deze meneer laat nu honden uit van het asiel en is zo veel meer in beweging.”

Coördinatie en uitwisseling vanuit de gemeente

Naast de beweegmakelaar en de buurtsportcoach speciale doelgroepen bij Werk & Inkomen, is er een buurtsportcoach jongeren aangesteld bij welzijnsorganisatie Stichting Balans en zijn er drie buurtsportcoaches in dienst van Bink Kinderopvang in Soest. Ook deze buurtsportcoaches werken samen met partners (de “spelers”) in hun wijk. Denk aan de sportaanbieders, scholen, peuterspeelzalen, politie en welzijnswerk. Deze buurtsportcoaches worden gefinancierd door de “aanvoerders” en “spelers” in Soest en dus niet door de gemeente. De buurtsportcoach sportstimuleringsprojecten is wel werkzaam voor de gemeente Soest, evenals de buurtsportcoach verenigingsadvisering. In het organisatiemodel buurtsportcoaches Soest zijn dat de twee buurtsportcoaches in groen weergegeven. De cofinanciering voor deze buurtsportcoaches is afkomstig vanuit de gemeente. Tot slot is er de kwartiermaker en inmiddels coördinator buurtsportcoaches in de persoon van Robbert Jaspers.

het team buurtsportcoaches, gemeente Soest. 4 mannen en twee vrouwen staan met een sportattribuut in een gezellige opstelling
(Foto: Kenniscentrum Sport)

Koppeling met gemeentelijk beleid

Robbert heeft samen met beleidsambtenaar Marlon de ‘omgekeerde aanpak’ in Soest uitgevoerd. Robbert: “Ik heb veel gesprekken gevoerd met allerlei partijen. Naar aanleiding van de grote bijeenkomst is heel veel enthousiasme ontstaan. De partners zijn bij elkaar gaan zitten en hebben opgeschreven wat zij dachten dat goed zou zijn. Zij hebben verstand van de doelgroep en weten wat er speelt in de wijken en in hun vakgebied. Aan de hand van die plannen zijn we in gesprek gegaan met alle partijen en dat heeft zich verder ontwikkeld. Dat heeft veel tijd gekost maar levert ook enorm veel op.” Doordat Robbert en Marlon namens de gemeente Soest de ingediende plannen hebben besproken met de betrokkenen en hierbij tips hebben meegegeven, is de koppeling met beleid geborgd. Maar dus wel via een omgekeerde aanpak, die bij de betrokkenen in Soest heeft geleid tot een groot enthousiasme en veel draagvlak voor de inzet van de buurtsportcoach en sport en bewegen als middel.

Duurzame inzet van de buurtsportcoach

Zowel Robbert en Marlon van de gemeente Soest, als aanvoerders Jeannet en Willem geven aan dat de 40% financiering vanuit het Rijk voor de buurtsportcoach vooralsnog onmisbaar is. Huisarts Willem Bavinck legt uit: “Deze bijdrage zien we als een soort financiële ‘worst’ die wordt voorgehouden. Het zou raar zijn om daar geen gebruik van te maken, want de buurtsportcoach draagt zeker ook bij aan onze doelen. Daarom dragen we ook graag ons steentje bij. Het is voor ons echter niet haalbaar om Sanne voor de volledige 100% te financieren; dan zouden we andere keuzes maken.” Op dit moment hebben de buurtsportcoaches in Soest nog een jaarcontract bij de verschillende werkgevers. Robbert geeft aan dat het wel hun intentie is om toe te werken naar structurele lokale financiering. Vanuit de verschillende beleidsterreinen en partners wordt er daarom al gewerkt aan een plan voor 2018 en verder. Een van de doelen van dit plan is om de buurtsportcoaches in te bedden in de organisaties en programma’s van de aanvoerders, met als resultaat hopelijk een vaste aanstelling bij de aanvoerders.

Het succes van de omgekeerde aanpak?

De buurtsportcoaches in Soest zijn nog relatief kort aan de slag. Het is dus nog lastig om een onderbouwde uitspraak te doen over het succes van deze aanpak. Echter, de betrokken partijen zijn het er al over eens dat de aanpak werkt! Jeannet: “De resultaten die wij willen behalen bij misschien wel de moeilijkste doelgroepen, kunnen niet door één of twee organisaties behaald worden. We hebben elkaar nodig. Door deze werkwijze heeft de gemeente iedereen een kans gegeven om bij te dragen, maar ook om te profiteren van de regeling.” De gemeente toont lef, door de aanvoerders en spelers veel verantwoordelijkheid te geven. Tot dusver leidt dit in elk geval tot zeer betrokken organisaties uit verschillende sectoren, die zichzelf ook echt verantwoordelijk voelen en dat uiten in onder andere een eigen bijdrage. Marlon: “We durven te pionieren en zien dit traject als een avontuur.” Uiteraard wordt er gemonitord door de coördinator en de afzonderlijke aanvoerders. Jeannet: “Wij monitoren deelnemers op basis van de participatieladder. We gaan iedereen overtuigen door te laten zien dat we resultaten kunnen behalen bij onze doelgroep, op een andere manier met onder andere bewegen als middel.”

Lees ook

Medisch Contact schreef het artikel Beweegmakelaar kan sportdrempel verlagen over de inzet van een beweegmakelaar bij het vinden van een passende vorm van bewegen voor patiënten.

Lees hier een ander artikel over de succesvolle ‘omgekeerde aanpak’ in Soest.

Voor meer informatie over de omgekeerde aanpak in Soest, kunt u contact opnemen met de coördinator buurtsportcoaches in Soest: Robbert Jaspers, r.jaspers@soest.nl.


Artikelen uitgelicht


Beweegstimulering
In de wijk
professional
praktijkvoorbeeld