De toenemende vergrijzing en beleid specifiek gericht op seniorensport, leidden er september 2021 toe dat de gemeente Den Haag de eerste buurtsportcoach senioren aanstelde: Casy el Bouhnani. Inmiddels is ze doorgegroeid naar de functie van beleidsmedewerker, maar destijds had ze als buurtsportcoach vooral een adviserende rol naar andere beweegaanbieders, waaronder buurtsportcoaches. Vanuit die rol zag ze dat er veel betrokken senioren zijn die aanbod kunnen en willen verzorgen, en dat zij de gewenste doelgroep kunnen bereiken.
Webinar: passend beweegaanbod: zo betrek en bereik je álle senioren
Week van de Motoriek | Dinsdag 4 november, 16.00 – 17.00 uur
Dat een vitale dame van 70 niet zit te wachten op dezelfde wekelijkse beweegles als haar kwetsbare 85-jarige buurman, spreekt misschien voor zich. En toch valt juist daar veel te winnen, want in de praktijk blijkt er lang niet voldoende passend beweegaanbod voor alle senioren. Tijdens dit webinar kun je rekenen op tips en handvatten hoe je de doelgroep goed betrekt en bereikt, en hoe je samen met senioren kunt werken aan meer bewegen.
Alpha chicks en alpha bros als basis
Om senioren die niet actief zijn te bereiken en te stimuleren te bewegen, werkte El Bouhnani eerder samen met ‘alpha chicks’ en ‘alpha bros’. “Deze ambassadeurs wonen in de wijk zelf, hebben een groot netwerk en zijn vaak al actief als vrijwilliger”, legt El Bouhnani uit. “Deze mensen zijn een soort leiders, raadgevers in de wijk en zo kwamen de termen alpha chicks en bros spontaan bij me op. Dat gaf een positief effect en dus ben ik ze blijven gebruiken.”
Deze vrijwilligers bleken zelf graag beweeglessen te geven aan andere senioren. Dat merkte ze tijdens lessen waarin ze mensen langzaam maar zeker meer verantwoordelijkheid gaf tijdens de lessen. Ze kwam steeds meer mensen tegen die hier interesse in hadden. Zo kwam ze op het idee om het in kaart te brengen en een goede structuur aan te brengen.
Werken aan deskundigheidsbevordering
Zo is El Bouhnani gaan werken aan deskundigheidsbevordering. Uit gesprekken die ze voerde met de alpha’s bleek er behoefte aan verschillende soorten training. Dat leidde ertoe dat ze nu vier typen cursussen aanbiedt:
- Wandelcoach;
- Trainer seniorensport;
- Gedragsverandering en motiverende gespreksvoering;
- Athletic Skills Models in het kader van Oldstars programma’s.
Naast deskundigheidsbevordering gaat het om een goede aanpak om mogelijke vrijwillige beweegcoaches te bereiken. Om de opleidingen vol te krijgen, vond er werving plaats via drie stichtingen (Vobis, Vitaal Segbroek en Ken je Kracht), via actieve inwoners met wie al contact was, op de website en social media kanalen van de gemeente.
“Je merkt dat mensen ook veel via via horen”, aldus El Bouhnani. Waar ze het in eerste instantie spannend vond of ze de opleidingen wel vol zou krijgen, zijn er dit jaar al 63 mensen opgeleid. Zij hebben samen 103 certificaten behaald. Dankzij de cursussen hebben ze nu meer zelfvertrouwen om les te geven.
Senioren aan de slag als beweegcoaches
Ongeveer de helft van de opgeleide beweegcoaches heeft een eigen beweeggroep, soms alleen, soms in tweetallen. Er is divers aanbod ontstaan: van wandelgroepen inclusief bot- en spierversterkende activiteiten, tot dansactiviteiten, fitnesslessen en Oldstars boksen. Die diversiteit is het gevolg van verschillen tussen de vrijwillige beweegcoaches en hun deelnemers: van vitale 50-plussers tot minder vitale 80-plussers.
Tot nu toe hebben de beweegcoaches vooral mensen uit hun eigen netwerk in de groep. Het is nog een punt van verbetering om nog meer mensen te bereiken, bijvoorbeeld via doorverwijzing via buurtsportcoaches.
Betrokken houden van de vrijwillige beweegcoaches en borging
“Omdat de mensen al erg gemotiveerd zijn, kost het weinig moeite om ze betrokken te houden”, zegt El Bouhnani. Ze leren elkaar kennen tijdens de training die ze volgen. Het is wel belangrijk dat ze benaderd worden als gelijkwaardige partners en niet als vrijwilligers die de buurtsportcoaches of sportverenigingen kunnen inzetten voor een uurtje hier en daar.
El Bouhnani gebruikt daarom steeds vaker de term ‘proactieve inwoners’ of ‘partners’ om het belang van hun bijdrage te benadrukken. Maar ze ziet wel dat er behoefte is aan onderlinge uitwisseling van ervaringen en extra ondersteuning. Daarom wordt er gestart met intervisiebijeenkomsten, waarin ook aandacht is voor bijscholing.
Wat levert de aanpak op?
De aanpak draagt sterk bij aan de Haagse doelen met betrekking tot beweegstimulering binnen de Ketenaanpak Valpreventie. Zo worden naar schatting 600 extra senioren in beweging gebracht, ontstaat er meer variatie en een betere spreiding van het beweegaanbod en sluit dit tot slot beter aan bij de wensen van senioren zelf.
De vrijwillige beweegcoaches helpen ook gezondheidsverschillen te verkleinen, doordat zij andere doelgroepen bereiken dan andere sportaanbieders. Tegelijk groeit hun eigen vertrouwen en motivatie om ook na hun pensioen actief te blijven bijdragen, wat weer bijdraagt aan de doelen in de Haagse Preventieaanpak.
Financiering
De gemeente betaalt de cursussen voor de vrijwillige beweegcoaches. Alles bij elkaar kost dat zo’n 10.000 euro, waarover El Bouhnani zegt: “Dat is een hele kleine investering voor het in beweging brengen van evenveel senioren ten opzichte van vijf buurtsportcoaches die anders nodig zouden zijn.”
Van de deelnemers wordt soms een bijdrage gevraagd voor koffie. El Bouhnani ziet dat ruimtes in wijkcentra regelmatig gratis beschikbaar gesteld worden voor binnenactiviteiten. Voor kosten die niet gedekt zijn, zoals beweegmateriaal en voor een eventuele vrijwilligersvergoeding, kunnen de beweegcoaches in sommige gevallen subsidie aanvragen.
Hoe nu verder?
Nu het opleidingstraject voor 2025 is afgerond, richt El Bouhnani zich op het in kaart brengen van het bereik van de beweegcoaches en hoe hun aanbod beter gevonden kan worden. Ze organiseert de eerste intervisiebijeenkomsten en bouwt aan een community van senioren beweegcoaches om kennis te delen en hen als experts te betrekken bij de ontwikkeling van beleid en nieuwe interventies.
In 2026 volgt extra ondersteuning bij het opzetten van nieuwe activiteiten. Dit is een wens van deze beweegcoaches. Buurtsportcoaches worden gevraagd om actieve senioren aan te melden voor de opleidingen en mensen door te verwijzen naar het aanbod van deze beweegcoaches. Tot slot evalueert El Bouhnani met de opgeleide senioren het traject en werkt ze aan structurele borging met aandacht voor eigen regie.
