Er zijn ongeveer 565 duizend Nederlanders met astma, van wie meer dan 100 duizend kinderen. Bij astma zijn de longen altijd een beetje ontstoken. Daardoor zijn ze erg gevoelig voor prikkels. De spiertjes om de bronchiën verkrampen dan en trekken samen, waardoor de luchtwegen tijdelijk worden vernauwd. Ook wordt er meer slijm aangemaakt.
De klachten kunnen sterk wisselen, afhankelijk van de prikkels waar iemand gevoelig voor is. Denk aan rook, uitlaatgassen, stof of huisdieren. Vooral bij kinderen zijn allergieën een belangrijke oorzaak van astmatische klachten. Bij volwassenen ontwikkelt astma zich vaker geleidelijk door omgevingsfactoren, zoals rook en luchtvervuiling.
Sporten en astma: Inspanningsastma
Bij veel mensen met astma kan ook zware inspanning een astma-aanval uitlokken. Dit staat bekend als inspanningsastma. Toch is regelmatig flink bewegen ook dan belangrijk om gezond te blijven. Vooral bij kinderen is het zaak dat ze leren hoe ze kunnen blijven bewegen met astma. Bewegen is immers belangrijk voor hun motorische en sociale ontwikkeling.
Een goede warming-up en medicijnen kunnen helpen voorkomen dat mensen een astma-aanval krijgen tijdens inspanning. Ook helpt het om op doktersvoorschrift voorafgaand aan het sporten een luchtwegverwijdend medicijn in te nemen. Daarnaast is het belangrijk dat mensen zich bewust zijn van prikkels in de sportomgeving, zoals pollen, schimmels, kou en tabaksrook.
Fitter en beter in het vel zitten met sport als astma therapie
Er is veel onderzoek gedaan naar mensen met astma en lichamelijke inspanning. Uit een grootschalige review – een analyse van veel onderzoeken tegelijk- blijkt dat mensen met astma, ook als ze niet eerder getraind hebben, prima kunnen sporten zonder dat de symptomen verergeren. Lichamelijke training blijkt de fitheid van astma-patiënten aanmerkelijk te verbeteren: de maximale zuurstofopname neemt duidelijk toe. Ook trainen op hoge intensiteit als zwemmen blijkt mogelijk voor zowel kinderen, pubers als volwassenen. In een onderzoek zwommen volwassen patiënten bijvoorbeeld wekelijks en later tweewekelijks 45 minuten lang op 80 tot 90 procent van hun maximale zuurstofopnamecapaciteit. Dat bleek niet alleen hun conditie ten goede te komen, maar ook het aantal gevallen van inspanningsastma nam af. Het gevoel van kortademigheid werd minder, en ook de angst om te sporten. Lichamelijke training heeft bovendien een positief effect op de ervaren kwaliteit van leven en vermindert psychosociale klachten. Je wordt er dus niet alleen fitter van, maar zit ook beter in je vel.
Betere conditie
Ook mensen met astma worden dus fitter door te bewegen. Op zichzelf verbetert sporten met astma de longfunctie niet, maar wel de conditie, vanwege het effect op de spieren en hart- en bloedvaten en verbeterde zuurstofopname. Ook vermindert training de kans dat inspanning leidt tot een astma-aanval. Waarschijnlijk komt dat doordat bij een betere conditie minder lucht ingeademd hoeft te worden dan bij een slechtere conditie. Dat reduceert het risico dat een astma-aanval wordt uitgelokt. Maar het is ook mogelijk dat lichamelijke oefening ontstekingsremmend werkt op de longen en dus als een astma therapie werkt.
Trainingsadvies sporten met astma
Al met al hebben astma-patiënten baat bij een trainingsprogramma op maat dat vooral bestaat uit gematigd tot hoog intensieve aerobe training, bijvoorbeeld in de vorm van rennen, fietsen, balspelen of zwemmen. Sommige patiënten helpt het om 10 tot 20 minuten voor het trainen medicijnen te gebruiken op doktersvoorschrift. Ook een goede warming-up is belangrijk. Dat wil zeggen: het eerste kwartier rustig beginnen. Beginners doen er sowieso goed aan de intensiteit en duur van de training geleidelijk op te voeren. Na een tot twee maanden geeft ten minste drie dagen per week trainen het beste resultaat.
Verergeren de klachten opeens tijdens een training? Dan is het verstandig die te onderbreken. Bij een luchtweginfectie kan de training worden uitgesteld totdat iemand een dag klachtenvrij is geweest. Daarna kan de training geleidelijk weer worden opgepakt.
Als patiënt meer gaan bewegen, maar hoe?
Heeft u zelf astma en wilt u graag meer onder begeleiding bewegen maar u weet niet hoe, dan hangt het van uw eigen situatie en woonplaats af wat de mogelijkheden zijn.
- Uw specialist, huisarts en/of fysiotherapeut kunnen helpen bepalen welk soort en niveau van bewegen voor u geschikt is. Een deel van hen kan dan ook aangeven waar u terecht kunt.
- Bij gespecialiseerde fitnesscentra, (zie overzicht van preventiecentrum op website van NL Actief, zijn werknemers in dienst die geschoold zijn in het omgaan met mensen met verschillende chronische aandoeningen.
- Wilt u bewegen op een aangepast niveau maar heeft u geen specialistische begeleiding nodig, kijk dan wat er in uw gemeente is, bijvoorbeeld door (via de gemeente afdeling sport) hulp te vragen van een buurtsportcoach bij het zoeken, te kijken of Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO) groepen geschikt aanbod hebben, of te zoeken naar wandel- of fietsgroepen zijn waar u bij aan kunt sluiten. Vaak is er veel meer aanbod dan op het eerste gezicht lijkt.
- Kijk voor meer informatie ook op de site van het Longfonds.
Lees meer
- Pedersen, B.K., & Saltin, B. (2015). Exercise as medicine: evidence for prescribing exercise as therapy in 26 different chronic diseases. Scandinavian journal of medicine & science in sports 25 (pp. 1-75)
- Meer informatie, onder meer over het aantal mensen met astma.
- Een animatie van het Longfonds laat zien wat astma doet.
