Zo stimuleer je samen meer en beter bewegen in school en omgeving

Meer bewegen gedurende de schooldag: hoe pak je dat aan? 

Voor het stimuleren van voldoende en veelzijdig bewegen gedurende de schooldag zijn er verschillende manieren. Zo kun je kiezen voor een brede aanpak zoals het 2+1+2-model of de Gezonde School. Ook kun je – eventueel met behulp van lokale sportbureaus, buurtsportcoaches of JOGG-regisseurs – een aanpak op maat ontwikkelen.

Belangrijkste bouwstenen voor een actieve schooldag

Regelmatige afwisseling tussen zitten en bewegen zorgt ervoor dat kinderen naast cognitieve inspanning ook voldoende beweging, ontspanning en sociale momenten krijgen. Om sport en bewegen structureel onderdeel van de schooldag te maken, zetten we de belangrijkste bouwstenen van een actieve schooldag voor je op een rij.

Inrichting fysieke ruimte: het schoolplein en de school zelf

Het schoolplein biedt dé kans voor het creëren van een rijke speel- en beweegomgeving voor kinderen. De Toolkit Schoolpleinen geeft inzicht in hoeverre het schoolplein kinderen uitdaagt om te bewegen en bevat concrete tips om kinderen meer en beter te laten bewegen op het schoolplein. Ook de inrichting van het klaslokaal kan bijdragen aan het stimuleren van bewegen. Lees voor meer inspiratie dit artikel over IKC De Twijn uit Alblasserdam.

Actief transport van en naar school 

Het stimuleren van ouders, kinderen en leerkrachten om met de fiets of lopend naar school te komen, helpt om de dag te starten met beweging. Er bestaan diverse programma’s die ervoor zorgen dat kinderen vaker met de fiets naar school komen – zoals Schoolstraten.

Bewegingsonderwijs

Wettelijk is vastgesteld dat vanaf 2024 alle groepen, dus ook de kleuters, wekelijks twee lesuren bewegingsonderwijs krijgen van een bevoegde vakleerkracht. De KVLO ondersteunt scholen met praktische informatie voor goed bewegingsonderwijs. Kijk voor meer informatie bij Impuls bewegingsonderwijs.

Bewegen tussen leren

Zittend leren is goed af te wisselen met een bewegingsactiviteit. Zo is de buitenspeelpauze een geschikt moment om kinderen te stimuleren meer en intensiever te bewegen. Maak bijvoorbeeld gebruik van de erkende interventies van PLAYgrounds.

Een andere mogelijkheid zijn energizers: korte, intensieve beweegactiviteiten die je relatief gemakkelijk tussen de lessen door kunt inzetten. Energizers zorgen voor een betere aandacht, concentratie en taakgerichtheid. Daarnaast vinden kinderen en leerkrachten energizers ontzettend leuk.

Bewegend leren

Ook bij bewegend leren wordt bewegen met leren gecombineerd. Het goed aanbieden van bewegend leren-activiteiten is complex. De beweging mag bijvoorbeeld niet te moeilijk zijn en het afstemmen van de leerstof op verschillende niveaus kan ingewikkeld zijn. Mulier Instituut en Kenniscentrum Sport & Bewegen hebben goede voorbeelden verzameld op een onafhankelijk Bewegend Leren platform.

Naschools aanbod

Werk samen met partners uit de wijk, zoals buurtsportcoaches en sportverenigingen, aan een structureel sport- en beweegaanbod na schooltijd. Het is belangrijk om daarbij te kijken naar de behoeftes van verschillende groepen kinderen en bij de activiteiten ook kinderen te betrekken die (nog) minder enthousiast zijn over bewegen.

Verbinden van school met de sportinfrastructuur

Voor het aan elkaar verbinden van school en lokale sportverenigingen zijn er verschillende mogelijkheden. Scholen kunnen verenigingen benutten om het bewegen gedurende de schooldag te stimuleren. En andersom kunnen lokale sportaanbieders via scholen kinderen in aanraking laten komen met diverse sport- en beweegactiviteiten om de kans op een passende sport te vergroten. Bijvoorbeeld door de inzet van functionarissen vanuit de Brede Regeling Combinatiefuncties. Zo is de inzet van de Combinatiefunctionaris Onderwijs met name gericht op het organiseren van extra aanbod buiten schooltijd op en rond de school. Bekijk voor meer informatie en tools dit document over de Brede SPUK-regeling.

Mogelijkheden om de verbinding tussen school en sport te realiseren 

Een aantal werkzame elementen spelen een rol in het vergroten van deelname van jeugd aan de sportinfrastructuur:

Sportkennismaking

Op school kunnen kinderen eenvoudig kennismaken met een breed scala aan sporten, bijvoorbeeld via clinics. Maar een keuzetest of een clinic door een lokale vereniging of topsporter op school is niet voldoende. Het is noodzakelijk dat er direct aansluiting is bij het lokale sportaanbod. Er zijn verschillende platformen voor lokale sport- en beweegaanbieders waar aanbod en vraag samenkomen, bijvoorbeeld Sportmatch: zoek, boek en beweeg!

Versterken van het lokale sportaanbod

De verbinding tussen scholen en de lokale sportinfrastructuur om jeugd te laten sporten is essentieel. Veel lokale verenigingen draaien op vrijwilligers. Dat maakt het lastig voor de sportverenigingen om structureel in verbinding te staan met scholen. Hier ligt een belangrijke rol voor (lokale) sportprofessionals, zoals de buurtsportcoach. Een andere mogelijkheid is het inzetten van een clubkadercoach van NOC*NSF, of samenwerking zoeken met lokale sportondernemers via een lokaal POS-kantoor.

Wegnemen barrières

Wie jeugd naar sport- en beweegaanbod wil leiden, moet veel drempels overwinnen. Met name voor de doelgroep waar sport en bewegen niet vanzelfsprekend zijn. Een voorname barrière voor sportdeelname is het ontbreken van financiële middelen. Het Jeugdfonds Sport en Cultuur kan helpen met financiële ondersteuning.

Meer aandacht voor de ondersteuning van kinderen met een motorische achterstand

Kinderen met een motorische achterstand kunnen door achterblijvende motorische vaardigheden minder goed deelnemen aan sport- en beweegactiviteiten dan leeftijdsgenoten. Doorbreken van deze negatieve spiraal is essentieel voor een duurzame sportdeelname van deze kinderen. Denk aan goede lokale samenwerking, een duidelijk plan voor signalering van achterstanden en zorgdragen voor passend vervolg.

Samenwerking door lokale beweegteams

Veel verschillende professionals zijn betrokken bij kinderen met een motorische achterstand. Met behulp van de Wijktekening kun je zelf het lokale beweegnetwerk in kaart brengen en maak je inzichtelijk welke professionals een bijdrage kunnen leveren in de begeleiding en doorverwijzing van deze kinderen.

Signaleren en opvolgen 

De school is een belangrijke vindplek van kinderen met een motorische achterstand. Op basis van een leerlingvolgsysteem of motorische test kunnen minder vaardige bewegers worden geïdentificeerd en doorverwezen naar aanvullend aanbod. Essentieel is dat testen slechts de start is van het traject om een kind passende ondersteuning te bieden. De Ondersteuningsroute Bewegen en Motoriek is een goed voorbeeld van signaleren en opvolgen.

Financiële ondersteuning

Een belangrijke voorwaarde voor succesvolle ondersteuning zijn langetermijnafspraken tussen gemeente en stakeholders met betrekking tot (financiële) ondersteuning. Bedenk als gemeente goed welke oplossing past bij de doelen en de lokale structuur. Bepaal bijvoorbeeld of er meer middelen naar de inzet van vakleerkrachten gaan, of naar het lokale sportbureau, of juist direct naar inzet van oefentherapeut of kinderfysio vanuit bijvoorbeeld het Gezond en Actief Leven Akkoord. Ondersteun daarnaast ook extra aanbod in en om school, bijvoorbeeld door het ondersteunen van scholing tot MRT-specialist.

Beter samenwerken voor meer bewegen

School is dé plek om op een structurele manier voor voldoende en goed bewegen voor ieder kind te zorgen. Dit vraagt om samenwerking tussen lokale partners en de school, zowel in als rondom de school, om uiteindelijk alle kinderen te kunnen bereiken. Met belangrijke bouwstenen, concrete tips en praktische voorbeelden uit de Handreiking stimuleren van meer en beter bewegen voor school en omgeving kun je als professional stappen zetten om dit voor elkaar te krijgen.