Alles over sport logo

Rollen voor zorgverleners bij beweegstimulering: wat past bij jou?

Iedereen heeft baat bij voldoende bewegen. Voor volwassenen en ouderen met (risico op) een chronische leefstijlaandoening is dit vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Voldoende bewegen is soms lastig haalbaar, deze patiënten kunnen hulp hierbij goed gebruiken. Als zorgprofessional kun je een belangrijke rol spelen voor deze patiënten. Hoe help je patiënten verder, ook als je zelf weinig tijd hebt om iemand te begeleiden? Er is genoeg mogelijk. In dit artikel gaan we in op de verschillende rollen die jij als zorgverlener kunt pakken. 

Het belang van bewegen

Voldoen aan de beweegrichtlijnen kan helpen chronische aandoeningen te voorkomen en verlaagt de ziektelast bij bestaande aandoeningen. Ook kan het voorkomen dat een bestaande aandoening verslechtert. De beweegrichtlijnen geven advies over de hoeveelheid en het type lichaamsbeweging dat nodig is voor een goede gezondheid. 

De rol van de eerstelijnszorgverlener

Als eerstelijnszorgverlener ben je het eerste aanspreekpunt voor mensen met vragen en problemen. Patiënten komen vaak voor een klacht die niet direct iets met bewegen te maken lijkt te hebben. Maar toch kan bewegen in veel gevallen een belangrijke rol spelen. Om in te schatten wat in het geval van jouw patiënt zou kunnen helpen, begin je met het het signaleren van eventuele problemen en vervolgens neem je de patiënt mee in het belang van bewegen. 

Afbeelding is toegelicht in de tekst.

Signaleren

Allereerst speel je als zorgprofessional een belangrijke rol bij het signaleren van problemen of risico’s: in welk geval zou bewegen een rol kunnen spelen? Denk bijvoorbeeld aan ‘niet lekker in je vel zitten’, of risicofactoren voor chronische aandoeningen. Het in kaart brengen van het huidige beweeggedrag kan dan veel inzicht bieden. Aan de hand daarvan kun je bepalen in hoeverre iemand gezondheidswinst kan behalen door meer te bewegen. Met behulp van de Beweegrichtlijnentest, die laat zien of iemand aan de beweegrichtlijnen voldoet, kun je tot dit inzicht komen.

Informeren

Voldoende bewegen draagt bij aan een langer en gezonder leven, onder meer door verminderde kansen op obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten. Ook speelt bewegen een belangrijke rol in de mentale gezondheid. Zo zitten mensen vaak lekkerder in hun vel en is er meer geloof in eigen kunnen na het bewegen. Sport en bewegen dragen ertoe bij dat stresshormonen en -gevoelens die we ervaren geleidelijk worden afgevoerd. 

Effecten van sport en bewegen

Wil je meer lezen over de fysieke of mentale effecten van sport en bewegen? Bekijk dan eens het volgende:

Als een patiënt vervolgens aan de slag wil met meer bewegen, zijn er verschillende routes die jij als zorgprofessional kunt nemen om iemand te begeleiden. Je kunt kiezen voor een directe rol door zelf iemand te begeleiden aan de hand van de Beweegcirkel of je kiest voor een indirecte rol en verwijst iemand door naar geschikt sport- en beweegaanbod.

Verwijzen naar sport- en beweegaanbod

Een indirecte(re) rol voor jou als zorgverlener is het doorverwijzen van de patiënt naar geschikt sport- en beweegaanbod. Verwijzen naar sport- en beweegaanbod vanuit de zorg is erg belangrijk en hoeft niet veel tijd te kosten. Om te kunnen verwijzen moet bekend zijn welk welk aanbod er is. Bewegen is iets dat op veel verschillende manieren georganiseerd en gefinancierd wordt en wat per wijk kan verschillen. De verschillende soorten aanbod worden in de onderstaande afbeelding weergegeven om een beeld te geven. De reguliere sportverenigingen, (semi-)commerciële aanbieders, wandelgroepen en fysiotherapeuten zijn waarschijnlijk grotendeels bekend. Minder bekend zijn vaak de aanbieders van aangepast sport- en beweegaanbod bij verenigingen of aanbod vanuit de buurtsportcoach. 

grafisch harkmodel waarin de buurtsportcoach bovenaan staat en daaronder zijn vele, handige connecties met zorg, sport, anders georganiseerde sport, welzijn en commerciële sportaanbieders. De afbeelding is illustratief voor de tekst in de alineas: doorverwijzen naar.....

Aangepast sportaanbod

Kijk voor het aanbod aangepast sporten, bijvoorbeeld voor mensen met chronische aandoeningen, op Uniek Sporten.

Doorverwijzen naar de buurtsportcoach

Een professional die goed overzicht heeft van de verschillende sport- en beweegmogelijkheden in de buurt of dit kan verwerven, is de buurtsportcoach. Eén van de kerntaken van de buurtsportcoach is het verbinden van sport en bewegen met andere sectoren, zoals de zorg. Een buurtsportcoach kan de volgende rollen aannemen:

  • Doorverwijzer: mensen begeleiden die van hun huisarts, praktijkondersteuner, diëtist, fysio- of oefentherapeut het advies krijgen om (meer) te bewegen
  • Organisator: organiseren van en ondersteunen bij activiteiten van en voor sport- en beweegaanbieders en zorg- en welzijnsorganisaties. 
  • Makelaar: organisaties en mensen met elkaar in contact brengen

De buurtsportcoach kan de eerstelijnszorg helpen de verbinding tussen zorg en sport te leggen. Dit is een goed startpunt om meer patiënten door te verwijzen naar geschikt sport- en beweegaanbod. 

Doorverwijzen naar erkende interventies

Erkende interventies zijn programma’s die door de interventie-eigenaar goed zijn beschreven volgens een vast format met informatie over doelgroepen, doelstellingen, wijze van uitvoering, (wetenschappelijke) onderbouwing, kosten, en onderzoek naar uitvoerbaarheid en effectiviteit. Deze erkende interventies zijn aanpakken die in de praktijk al succesvol blijken als het gaat om beweegstimulering. 

Het is lang niet altijd duidelijk welke kwaliteit en effecten deze interventies leveren. Door een interventie te beoordelen via het erkenningstraject wordt duidelijk of een interventie goed beschreven, goed onderbouwd of effectief is. Een erkenning van een interventie geeft dus aan ‘wat werkt en voor wie’.

Voorbeelden van erkende interventies zijn de Gecombineerde Leefstijl Interventies (GLI) die vergoed worden vanuit de basisverzekering of verschillende programma’s voor valpreventie. In deze database vind je de sport- of beweeginterventie die het beste past bij jouw situatie en doelgroep. Snel, overzichtelijk en met praktische handvatten.

Zelf begeleiden met de Beweegcirkel

Is doorverwijzen niet nodig en heb je zelf ruimte om iemand te begeleiden naar meer beweging in de dag? Gebruik dan de Beweegcirkel, een gesprekstool die jou als professional helpt om het gesprek over bewegen aan te gaan. De Beweegcirkel bevat vijf stappen, gebaseerd op verschillende gedragstheorieën en -methodieken. Het doorlopen geeft inzicht in huidige beweeggedrag, helpt plannen te maken om meer te bewegen en hoe dit vol te houden. Elke stap bevat een invuloefening met voorbeelden ter inspiratie. De vijf stappen zijn:

  1. Wat doe je op een dag? 
  2. Welke beweegactiviteiten kun je doen?
  3. Wat past in jouw dag?
  4. Ga ervoor!
  5. Welke vervolgstap zet jij? 

Maak het verschil als zorgverlener

Als zorgprofessional kun je dus hét verschil maken. Wees je ervan bewust dat je niet alles zelf hoeft te doen om een patiënt verder te helpen op het gebied van bewegen. Kies de rol die bij jou past en waar jij je comfortabel bij voelt. Zo kun je er dus voor kiezen iemand zelf te begeleiden of besluiten om iemand door te verwijzen. In het geval van doorverwijzen is het altijd goed om de samenwerking met de sport- en beweegsector met de juiste aandacht op te zetten.

Wil je samenwerken met de sport- en beweegsector? Bekijk dan eens de tipkaart Samenwerken met de sport- en beweegsector: hoe pak je dit aan als zorgverlener?.


Auteur(s)

Artikelen uitgelicht


Beweegstimulering
Eerstelijnszorg
public, professional
chronische aandoening, gezondheidsbevordering, in beweging brengen, mentaal welbevinden