Lokale pilots buitenspelen: praktijkvoorbeeld Rotterdam

Missie achter de pilot buitenspelen

Kinderen spelen te weinig buiten. Gemeenten en lokale professionals hebben een essentiële rol om dit te stimuleren. Dat was reden voor de Buitenspeelcoalitie om de lokale pilot buitenspelen te starten. Gemeenten konden samen met lokale professionals, organisaties, ouders en kinderen uit een bepaalde wijk een actieplan voor buitenspelen ontwerpen. De coalitie betaalde de helft van dat plan – voor de wijk Beverwaard was dat een subsidie van € 45.000. Ook de gemeente legde € 45.000 bij. Rotterdam was één van de gemeenten die werd gevraagd om de pilot uit te voeren.

Onveilig gevoel rondom buitenspelen

Marloes – gebiedsadviseur Sport, Natuur en Recreatie voor het gebied IJsselmonde – vertelt waarom Rotterdam meedoet: “Buitenspelen kan natuurlijk op elke hoek van de straat, maar toch gebeurt het lang niet overal. Je moet kinderen uitdagen: zowel met aantrekkelijke en veilige speelplekken als goede programmering.”

Krista is wijkmanager in Beverwaard, de wijk die werd uitgekozen voor de pilot. “In deze wijk is de afgelopen jaren nogal wat gebeurd op het gebied van veiligheid en spelen. Een 15-jarige jongen werd bij een ruzie doodgestoken door een leeftijdsgenoot. Dat gebeurde bij de speeltuin en had een enorme impact op de buurt. Beverwaard verdient dus wel wat extra aandacht.”

Steffi van Jantje Beton was namens de Buitenspeelcoalitie intensief betrokken als projecteleider bij het project in Rotterdam en ging ook mee de wijk in. “Ondanks het repeterende gevoel van onveiligheid, zie je dat niet direct terug in de cijfers. En dat gevoel kunnen we ook niet oplossen binnen deze pilot, dat is te groot. Maar het was wel iets waar we rekening mee moesten houden.”

Meer dan wipkip en glijbaan

Beverwaard heeft verschillende kleine speelplekken met een paar toestellen, een skatepark, basketbalvelden en een voetbalkooi. Ook is er een grote georganiseerde speeltuin: de Stormpolder. Marloes vertelt dat veel locaties flink verouderd zijn en hoognodig opgeknapt of vernieuwd moeten worden. “Vroeger voldeden de wipkip en glijbaan, maar kinderen willen iets nieuws. Een uitdagende speelplek, zoals een natuurspeelplek, waar ze vanuit hun eigen verbeeldingen kunnen spelen.”

Eerste stap: startbijeenkomst met lokale stakeholders

De eerste stap in Beverwaard was een startbijeenkomst met lokale stakeholders. Alle speelplekken in de wijk werden gefotografeerd en zo’n twintig betrokkenen schoven aan: lokale welzijnsorganisatie SOL, ouderconsulenten van scholen en vertegenwoordigers van diverse gemeentelijke domeinen.

“De samenwerking met verschillende partners en collega’s in zo’n project is erg leuk”, vertelt Marloes. “Je ziet dat iedereen andere vragen stelt, vanuit de eigen expertise. Dat is heel waardevol.” Steffi: “We hebben in detail met elkaar in kaart gebracht waar kinderen wel en niet spelen. Maar hoe we de subsidie zouden besteden, hebben we bewust opengelaten totdat we de ouders en kinderen hadden gesproken.”

Een uitdaging: het betrekken van ouders en kinderen

Dat bleek een grote uitdaging. Krista vertelt hoe ze alles uit de kast moesten halen om ouders ertoe te bewegen mee te denken. “We hebben de scholen gevraagd om ouders op te roepen. We sloten aan bij de koffieochtenden op de basisscholen. We lieten flyers achter en hebben digitale vragenlijsten opengesteld. Het leverde allemaal nauwelijks iets op.”

“Uiteindelijk hebben we met hulp van Steffi een evenement georganiseerd in speeltuin de Stormpolder, met springkussen, gratis eten en drinken en gratis toegang. We zijn met een megafoon op het schoolplein gaan staan om kinderen te ‘lokken’. Gelukkig was het die dag prachtig weer en werd het heel druk, zodat we uiteindelijk veel ouders en kinderen hebben gesproken.”

Marloes vertelt over wat ze ophaalden bij de ouders. “We hoorden veel dezelfde dingen: de veiligheid is niet in orde en er is teveel hondenpoep. Dat zijn vooral randvoorwaarden voor buitenspelen. De kwaliteit van de speelplekken en toestellen werd in tweede instantie ook genoemd.”

Steffi vertelt dat ze ook tafelgesprekken met kinderen voerden en vervolgens samen een rondje door het park liepen. “We vroegen steeds: Wat vind je van deze plek? Waarom speel je hier wel of niet? Wat zou er beter kunnen? Je ziet het ook meteen aan hun reactie. Op sommige speelplekken blijven ze stilstaan, want ze kunnen er niks mee. Bij andere plekken gingen ze meteen spelen en moesten we ze weer even bij de les krijgen om ook iets te vertellen.”

Focus aanbrengen

De sessies leverden uiteindelijk focus op. Krista: “Met het budget kun je mooie dingen bereiken, maar niet de hele buurt aanpakken. We moesten een kleiner focusgebied kiezen, anders ontstaat er bij inwoners het gevoel dat we niet naar hun input luisteren.”

Ook inhoudelijk maakte de werkgroep keuzes. Steffi: “Basketbal werd veel genoemd in de sessies. De basketbalvelden krijgen een nieuwe ondergrond en een nieuwe stijlvolle achtergrond met kleuren gekozen door de buurt. 3×3 United kan direct weer activiteiten oppakken en de plek krijgt daardoor een grotere aantrekkingskracht voor kinderen van buiten Beverwaard.”

Een tweede plek die onder handen wordt genomen is het Vosbergenpad. Krista: “Dat is een verwaarloosde, maar kansrijke plek. Er is daar een voetbalveld en veel groen. Maar kinderen durven of mogen er niet spelen. De boel is verouderd en je kunt nergens fatsoenlijk zitten. Met behulp van extra budget wordt ook die ondergrond helemaal aangepast. Er komen picknicktafels die ouders en kinderen uitnodigen elkaar te ontmoeten en wat langer te blijven.”

Steffi: “Ook hebben we budget gereserveerd voor extra programmering.”

Van plan naar uitvoering

Rotterdam zit nu volop in de uitvoering van de plannen en dat is best een lastige fase. Krista: “We hebben deze plannen heel vrijuit bedacht. Nu lopen we aan tegen interne capaciteit, beleid en regels. Er zijn nu eenmaal flink wat kaders voor wat wel en niet kan en mag in de buitenruimte. Dat vertraagt de realisatie van de nieuwe velden.”

Wat betreft Krista onderstreept dit hoe belangrijk gezamenlijk beleid op buitenspelen is. “En dan niet alleen op de hardware – want dat is niet genoeg om kinderen in beweging te krijgen. Het moet beleid zijn waar hardware en programmering hand in hand gaan.”

Hoe ver ga je in je rol?

Marloes en Krista proberen als oliemannetjes te zorgen dat ze iets met het mooie bedrag kunnen doen. “Normaal hadden we misschien eerder gedacht: ik kom niet verder, het ligt bij een andere afdeling. Maar nu zou het zonde zijn als dit bedrag niet wordt besteed. Dat is ook wat zo’n project tijdelijk van je vraagt.”

Krista heeft nog een tip: “Zorg dat je meteen alle domeinen aan tafel hebt, óók de collega’s die de regels rondom de buitenruimte goed kennen. En maak meteen concrete afspraken over wie wanneer in het proces welke rol en taak heeft.”

Toekomst in Rotterdam

Hoe zien de betrokkenen de toekomst in Rotterdam? Steffi: “Ga die verbinding en energie achterna. Blijf dicht bij de wensen van de bewoners en kijk waar de grootste kansen liggen.”

“Over deze speelplekken wordt feitelijk al jaren gesproken door collega’s”, aldus Krista. “Dankzij deze pilot hebben we toch binnen een jaar een concreet plan gemaakt, krijgen we de nieuwe velden die we al zo lang willen en zijn de speelplekken straks echt opgeknapt. En het gedoe rondom de regels heeft opgeleverd dat we nu goed in gesprek zijn. Hopelijk legt dat een duurzame basis voor samenwerking rond buitenspelen. Want er staan nog veel meer speelplekken op ons wensenlijstje.”