De cijfers zijn onmiskenbaar. 75 procent van de Europeanen woont in 2022 in stedelijke gebieden. Dat zal stijgen naar ruim 83 procent in 2050. In landen als Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Spanje woont nu al zo’n 80 procent van de inwoners in stedelijke regio’s.
Deze trend van snel groeiende verstedelijking in Europa is het uitgangspunt voor ‘Designing Active Cities’, de eerste van 13 educatieve modules onder het Europe in Action-project. Dit project wordt geleid door TAFISA, de wereldwijde organisatie die sport en bewegen voor iedereen wil mogelijk maken. De financiering komt mede vanuit het Erasmus+ Sportprogramma van de Europese Commissie. Kenniscentrum Sport & Bewegen is een van de projectpartners en heeft in april 2022 een invitational event georganiseerd in Den Haag, dat via livestream van TAFISA door professionals uit 42 landen werd bekeken.
Sleutels voor de actieve stad
Sport en bewegen spelen op vijf manieren een rol bij de urbanisatie, zegt Paulo Rocha, senior-onderzoeker bij het Portugese instituut voor Sport en Jeugd (IPDJ), die namens TAFISA Designing Active Cities in Den Haag aftrapte. Sport en bewegen kunnen invloed hebben op cityplanning, toerisme en de sociale cohesie, kunnen onderzoek en innovatie stimuleren en helpen gezonde gemeenschappen creëren.
De voordelen van een actieve stad gaan verder dan een gezonde en fitte gemeenschap. Sport kan zorgen voor economische groei, een veiliger gevoel voor inwoners, een schonere omgeving (omdat een fiets nu eenmaal geen schadelijke stoffen uitstoot) en voor meer sociale cohesie en meer inzet door vrijwilligers.
Voor een actieve stad bestaan volgens TAFISA vijf sleutels tot succes, te beginnen met kennis en bewustzijn bij stakeholders en bewoners. Op verschillende gebieden zal moeten worden samengewerkt, van educatie tot stedelijke planning (orgware). Met partners kunnen inspirerende events worden opgezet (software). Open ruimtes en sportfaciliteiten stimuleren bewegen (hardware). En om bij te sturen zullen de stappen steeds geëvalueerd en continu verbeterd moeten worden (orgware).
De kennis die Rocha deelde bij Designing Active Cities, zal in de loop van 2022 via het platform van Europe in Action beschikbaar zijn voor elke sportorganisatie of overheid die dit thema bespreekbaar wil maken met zijn achterban. De vijf sleutels tot succes passen in het BVO-model van Kenniscentrum Sport & Bewegen – hieronder staat het Engelstalige model voor internationale toepassing.
Den Haag: Europese sporthoofdstad 2022
Sport is belangrijk voor de gemeente Den Haag, vertelt Peter van Veen, directeur Sport in de hofstad, aan de deelnemers uit diverse Europese landen, inclusief Nederland. Het is een van de belangrijkste middelen om bewoners nieuwe energie te geven en ze met elkaar in contact te brengen. De gemeente zorgt ervoor dat de waarde van sport in elk stadsdeel te voelen is. Met trots, zo vertelt Van Veen, draagt Den Haag dan ook de titel Europese sporthoofdstad van het jaar 2022.
Dit doet Den Haag door stevige ambities uit te spreken. Het ideaal is dat in 2030 iedere inwoner sport of beweegt, ongeacht zijn achtergrond, leeftijd, inkomen of niveau. Voor de een betekent dat minstens een keer per week sporten, voor de ander is dat regelmatig balansoefeningen uitvoeren om valongelukken te voorkomen.
In 2019 was de sportparticipatie volgens het Onderzoek Sportdeelname – het percentage personen van 6 jaar tot 80 jaar dat minstens 12 keer per jaar aan sport doet – in Den Haag 74%. De onderzoekers van DESAN geven aan dat het algemene cijfer voor Den Haag niet goed vergelijkbaar is om diverse onderzoekstechnische redenen. (De monitoring van de sportparticipatie in Den Haag is in ontwikkeling. Er wordt gewerkt aan beweegprofielen en Den Haag wil haar sportparticipatiecijfers kunnen vergelijken met die van andere (grote) gemeenten in Nederland. De gemeente werkt daarom aan de overstap naar een landelijke methode van NOC*NSF. Zie ook pagina 16 en bijlage 3 in Hagenaars en Sport 2019.)
Internationale evenementen
Het ideaal van 100 procent deelname aan sport en bewegen is niet echt haalbaar, maar ambitieus maakt Den Haag gebruik van (bijna) alle door Rocha genoemde sleutels tot succes. Voor toerisme, economische groei en sociale cohesie kunnen grote sportevenementen een rol vervullen, zoals de jaarlijkse City-Pier-City Loop. Dit jaar staan ook eenmalige internationale evenementen op het programma. In maart en april 2022 vonden de Davis Cup en de Invictus Games plaats in Den Haag, in juli is WK zeilen voor jeugd. Den Haag blijft zich inzetten op het binnenhalen van grote internationale evenementen in de komende jaren, zoals de Volvo Ocean Race en (met Rotterdam) de Grand Départ van de Tour de France.
Ook investeert Den Haag in ruimte en faciliteiten voor sport, werkt het aan vitale sportverenigingen en ondersteunt het topsport en talentontwikkelingen. Dat gebeurt onder meer in het Beach Stadium en het topzeilcentrum bij Scheveningen, op de Sportcampus Zuiderpark en in het Haags Sportkwartier: dat laatste dient als living lab voor de verbinding van sport in de samenleving.
Beperkte ruimte
Tegelijk houdt de Haagse dienst Sport de vinger aan de pols. Op een daling in de sportdeelname tijdens de coronaperiode werd direct gereageerd met de totstandkoming van Go Go Den Haag. Dit programma richt zich op sportverenigingen en lokale sportinitiatieven en heeft één doel: (kwetsbare) mensen (weer) in beweging krijgen. Maar denk ook aan het verbeteren van de loopvriendelijkheid van de stad en de ambitie om het grootste sportstrand van Europa te worden.
De uitdaging is groot, want Den Haag – dat in 2022 553.000 inwoners telt – verwacht binnen vijftien jaar met 70.000 tot 100.000 inwoners te groeien. De beperkte beschikbare ruimte moet dus worden verdeeld over veel domeinen. Maar de voordelen van investeren in een sportieve omgeving voor bewoners (gezondheid, plezier, saamhorigheid) en de stad (aantrekkelijk ondernemersklimaat, internationale uitstraling) zijn groot. Afdelingen Sport van gemeenten zullen dat over het voetlicht moeten brengen in hun strijd binnen de gemeentelijke organisatie over investeringen. De SROI van sport en bewegen helpt daarbij.
Meer lezen
- Europe in Action
- Kenniscentrum Sport & Bewegen: Beweegvriendelijke Omgeving
- Whitepaper: Europese financieringsmogelijkheden voor sport en bewegen
