Alles over sport logo

Overgewicht jeugd te lijf: praktijkervaring gemeente Sittard-Geleen

Overgewicht bij jeugd en kinderen staat in iedere gemeente op de agenda. Hoe zorg je ervoor dat alle beleidssectoren bijdragen aan een integrale aanpak? Tom van Vliet van gemeente Sittard-Geleen deelt zijn ervaringen.

Tom van Vliet
Tom van Vliet (Foto: Kenniscentrum Sport)

“Het aanpakken van overgewicht binnen een gemeente is niet iets om in je eentje vanachter de computer in een kantoortje te verzinnen. Het is een traject dat je met veel verschillende partijen moet vormgeven en opbouwen. Het moet een coproductie zijn, zowel binnen als buiten de gemeentestructuur. De inzet van een goede interventie is daarbij cruciaal.” Aan het woord is Tom van Vliet, programmamanager beweegstimulering en JOGG-regisseur in de gemeente Sittard-Geleen. In deze gemeente is een programmatische aanpak van sportstimulering gestart, waarbij interventie Skills4Life wordt ingezet om overgewicht tegen te gaan bij jongeren tussen de 12 en 18 jaar.

Waar hoort overgewicht bij jeugd thuis?

“Een groot probleem met het thema overgewicht is waar het thuishoort. Wie is eigenaar van het probleem? Wie is er verantwoordelijk binnen de gemeente en wie gaat het oplossen? Iedereen weet dat er iets moet gebeuren, maar als de beurzen moeten worden getrokken is het probleem van niemand en wijzen we in een kringetje. Binnen onze gemeente was dat ook zo. Er bleek een hiaat tussen preventie en curatie. In die leemte hebben wij met het gemeentelijk sportbedrijf een verbreding van ons beleidsveld gekregen.”

Groepsaanpak met verschillende partners

“Een paar jaar geleden waren wij eigenlijk alleen werkzaam binnen de sportsector, maar nu werken wij ook als uitvoerende gezondheidsprofessionals. En daarmee hebben wij een veel breder speelveld gekregen binnen de gemeente. We komen nu bijvoorbeeld in aanraking met allerlei kindprofessionals en gebiedsteams, en met alle dynamiek die daarmee gepaard gaat. Binnen die samenwerkingsstructuur hebben wij een Sportimpuls-aanvraag gedaan met de erkende interventie Skills4Life. Met als resultaat: een laagdrempelige groepsaanpak voor gezinnen die hen begeleidt naar een gezonde leefstijl.”

Coproductie binnen gemeente en met interventie

“Het is echt een gezamenlijke aanpak, waarbij JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht) een mooie kapstok is geweest, zowel bij de gesprekken in de eigen ambtelijke organisatie als ook met externen.” En ook de samenwerking met de interventie is een coproductie. “Bij interventie-eigenaar RiskCare werken mensen van de inhoud, ik ben van het proces. Dat kunnen we hier lokaal allemaal prima zelf opzetten”, stelt Tom. “Maar de echte onderbouwing van het programma, daar heb ik behoefte aan. Wat werkt wel, wat werkt niet? Daarvoor kan ik bij de interventie terecht. Je bent allebei expert op je eigen gebied. Wij hoeven geen onderbouwing en structuur meer op te tuigen en ook de financiële verantwoording is allemaal geregeld. Dat scheelt enorm veel tijd.”

Gemeenschapsgeld effectief besteden

“Gek eigenlijk”, vervolgt Tom. “We hechten er allemaal waarde aan om binnen Sittard-Geleen ons gemeenschapsgeld effectief en verantwoord te besteden. En toch is in onze sector het gebruik van bewezen kennis, evidence, nog niet geheel doorgedrongen. Wij hebben ons goed geïnformeerd voor we begonnen met het Skills4Life-traject om overgewicht bij jeugd tegen te gaan. Ik ben goed gaan vergelijken en heb gesproken met diverse specialisten. Mensen vanuit de wetenschap en natuurlijk ook de doelgroep zelf. In Skills4life hebben we een match gevonden tussen die twee belangen. Het voorziet in een langlopend traject, maakt gebruik van een ketenaanpak en biedt een screeningsinstrument voor meetbaarheid. Ook de lokale ondersteuning was voor ons belangrijk in de keuze.”

Screening en werving

Skills4Life is begin 2015 gestart met een grote screening op alle zes locaties van de vmbo-scholen in de gemeente. Op basis van deze omvangrijke screening is één groep van acht gezinnen gestart en bijna klaar en staan twee nieuwe groepen op het punt om te starten. Tom: “Met name de werving bleek in de praktijk erg lastig, ondanks de goede voorbereiding en betrokkenheid van de keten. Er was geen voorbeeld, geen maatstaf. En zolang er niet daadwerkelijk een programma loopt om naar te verwijzen is het voor potentiële deelnemers lastig instappen.” In Sittard-Geleen is er dan ook gestart met een eerste groep, waarna de rest kan volgen. Binnenkort starten twee nieuwe groepen met Skills4Life.

Duurzame gedragsverandering

Tom: “De eerste kortetermijnresultaten van die eerste groep zijn positief en naar verwachting. De kinderen geven aan dat hun zelfvertrouwen is gestegen. Ze zeggen meer handvatten te hebben om hun overgewicht tegen te gaan, die ze echt kunnen gebruiken in hun dagelijks leven. In professionele termen concluderen we dat hun gezondheidsvaardigheden zijn toegenomen binnen hun eigen leefomgeving. Maar de echte vraag is natuurlijk hoe dit zich na de projectperiode gaat ontwikkelen. Dan zijn we aangewezen op de daadwerkelijke gedragsverandering bij onze deelnemende gezinnen. Spannend! In het traject van onze eerste groep hebben we mooie opstekers gehad, waaronder een gezamenlijke deelname aan een lokale hardloopwedstrijd. Een mooi resultaat!”

Lokale probleemanalyse

Collega’s die in andere gemeenten nog aan de slag gaan met het thema overgewicht wil Tom vooral op het hart drukken dat ze de inhoud van het probleem als basis nemen en steeds voor ogen blijven houden. “Waar zoek je een oplossing voor? Wat is het daadwerkelijke probleem? Als je dat in kaart hebt kun je er een goede partner bij zoeken die bekend is met de lokale situatie en een interventie kan aanbieden die erkend is.”

Blijf bij je plan

Een zorgvuldige probleemanalyse en een gedragen projectplan zijn de ruggengraat van het project. “Blijf daar ook bij”, vervolgt Tom. “Af en toe is het verleidelijk om de weg van de minste weerstand te kiezen. Bijvoorbeeld om je inclusie- of exclusiecriteria te verruimen, om je groep voller te krijgen. Blijf echter voor ogen houden wat het einddoel is, dat het gezin geholpen moet worden. Ook al maakt dat jouw werk als professional lastiger, ook in de keten. Wij hebben meermaals geconstateerd dat we in een spagaat belandden om meerdere doelen en partijen te dienen, maar inmiddels handelen we nog steeds in lijn met het geaccordeerde projectplan.”

Lees meer


Onderwerpen

Artikelen uitgelicht


Gezonde leefstijl
Jongeren, Kinderen
professional
praktijkvoorbeeld
gewicht