Een nieuw wijkcentrum: geweldig nieuws voor inwoners. Maar wat doe je met de speeltuin die daarvoor moet wijken? Zet je die een-op-een terug, of maak je iets mooiers en versterk je tegelijk het contact met de wijk? Voor die keuze stond de gemeente Arnhem, vertelt Karen Flore, projectleider bij de afdeling Openbare Ruimte. Zij kreeg de opdracht om de buitenruimte rond wijkcentrum De Hobbit in Malburgen opnieuw in te richten. “De speeltuin voor kinderen van nul tot zes jaar moest plaatsmaken voor het nieuwe gebouw. We konden hem terugzetten zoals hij was, maar wilden liever iets beters maken. Alleen was daar nauwelijks budget voor.”
Budget en structuur
Flore’s collega Mark de Lange, wijkmanager bij team Leefomgeving, ontdekte de Buitenkans. Het project bood Arnhem precies wat de gemeente zocht: budget om de wijk écht iets te bieden, maar ook een structuur om het bestaande netwerk beter te benutten en inwoners meer te betrekken bij de inrichting.
De Buitenkans
In het project de Buitenkans gaan gemeenten aan de slag om buitenspelen te stimuleren. In 12 stappen maken zij samen met buurtbewoners, lokale partners en de Buitenspeelcoalitie een speelplan voor een buurt. Hierbij krijgen gemeenten begeleiding, kennis, tools en cofinanciering.
De Buitenkans is een initiatief van de Buitenspeelcoalitie. Dat is een samenwerking van Jantje Beton, Cruyff Foundation, Krajicek Foundation, Mulier Instituut en Kenniscentrum Sport & Bewegen, ondersteund door het Ministerie van VWS.
In de haarvaten van de wijk
Om de Buitenkans te laten slagen, werkte Flore nauw samen met Anne Roos Dam, opbouwwerker van Stichting Rijnstad. “Als opbouwwerker zit je in de haarvaten van de wijk”, legt Dam uit. “Je kent de mensen en weet wat er speelt. Je slaat ook de brug tussen inwoners en gemeente.” Een cruciale rol, vindt Flore: “Als projectleider ben ik een passant, maar Anne Roos is een constante factor in de wijk. Mensen vertrouwen haar. Als wij vanuit de gemeente een informatieavond organiseren, komt de doelgroep daar niet altijd op af. Via Anne Roos bereikten we de ouders die hier dagelijks komen.” Dam vult aan: “Persoonlijk contact werkt vaak beter dan een briefje door de bus. Door elkaars kennis en netwerk te gebruiken, haal je de stem van bewoners beter naar boven.”
Aan tafel met professionals uit de wijk
De samenwerking met Dam en andere partners leverde veel op, vertelt Flore. “Normaal zet ik sneller de stap naar inwoners. Maar door zo intensief met lokale professionals op te trekken, zagen we hoe we elkaar kunnen versterken. Zo bieden Rijnstad en sportbedrijf Arnhem allebei activiteiten aan bij De Hobbit. In het Buitenkans-traject keken we: doen we dingen dubbel? Waar liggen kansen? We ontdekten dat de programma’s beter op elkaar kunnen worden afgestemd.” Dit leidde ook tot een breder gesprek, vult Dam aan. “We vroegen het sportbedrijf: hoe zien jullie het nieuwe wijkcentrum, de speeltuin en Malburgen in zijn algemeen? Daardoor voelden zij zich meer betrokken bij de plannen.”
‘Spelcontainers moeten blijven’
Om ook inwoners bij de nieuwe speelplek te betrekken, gingen Flore en Dam met kinderen en ouders in gesprek. Bijvoorbeeld tijdens kinderactiviteiten vanuit het buurthuis. Dit leverde soms verrassende inzichten op. Zo bleek dat bezoekers uit de hele stad kwamen – een duidelijk signaal hoe belangrijk deze plek is, zegt Dam. “Daarom wilden we begrijpen wat mensen aantrekt, zodat we dat behouden. Het was bijvoorbeeld onduidelijk of de spelcontainers met buitenspeelgoed van het sportbedrijf zouden meeverhuizen. Maar mensen zeiden: ‘Als die verdwijnen, komen we niet meer.’ Een krachtig signaal.”
Picknickplekken met schaduw
De speeltuin bleek ook voor ouders zelf heel belangrijk, vertelt Dam. “Voor veel moeders is het een van de weinige plekken waar ze anderen ontmoeten. Essentieel voor hun mentale gezondheid en het gevoel van erbij horen. Maar dan moet de plek wel aansluiten. Zo nemen veel ouders meerdere kinderen mee, dus moeten er speelmogelijkheden zijn voor verschillende leeftijden. Ze wilden ook fijne zitplekken in de schaduw, met zicht op de jongste kinderen. Deze inzichten lieten ons zien dat je de hele context helder moet krijgen. Pas dan kun je echt aansluiten op de behoeften.”
Waterwens
Niet alleen in gesprekken mochten kinderen en ouders hun stem laten horen – in ontwerpsessies knipten en plakten zij hun ideale speelplek. Hun grote wens? Een waterspeelplaats met sproeier. Dat bleek financieel en beleidsmatig onhaalbaar. Toch vond het projectteam creatieve oplossingen. “We hebben bijvoorbeeld een kraan meegenomen in het ontwerp”, vertelt Flore. “Daar kunnen inwoners ’s zomers zelf een sproeier op aansluiten. En zo is het plan toekomstbestendig: de plek kan later alsnog worden uitgebreid met water, mocht daar budget voor zijn.”
Samen spelen in het zicht
Verder komen in de nieuwe speeltuin onder meer een zandspeelplek, een rolstoeltoegankelijke watertafel en interessante klimtoestellen. “We wilden een goede mix”, zegt Flore. “Het moet leuk zijn voor de allerkleinsten, maar ook voor kinderen van zes – bijvoorbeeld met een wat langere glijbaan. En er komen vooral toestellen om samen te spelen, zoals een vogelnestschommel.” Ook de wensen van ouders zijn meegenomen. Er komen bijvoorbeeld genoeg zitplekken met schaduw. En ouders kunnen vanaf het terras en zelfs vanuit het wijkcentrum zicht houden op hun kinderen. Ook is de plek grotendeels toegankelijk voor kinderen met een beperking.
Vrijwilligers betrekken
De participatiemomenten zwengelden ook het gesprek over vrijwilligers en eigenaarschap aan. Zo vonden inwoners het vervelend dat faciliteiten bij de speelplek, zoals de wc, alleen beschikbaar zijn als het sportbedrijf er is, vertelt Flore. “We hebben uitgelegd dat de gemeente niet alles kan regelen. Nu kijken we of vrijwilligers kunnen helpen met het beheer.” Ook daarbij is het belangrijk om in gesprek te gaan, legt Dam uit. “Sommige moeders wilden best meehelpen, maar zonder vrijwilligerscontract. Wat bleek: ze dachten dat ze dan niet meer zomers naar het buitenland konden. Dat was een eyeopener voor ons. Door goed te luisteren en afspraken op maat te maken, kun je obstakels en zorgen wegnemen.”
Speelochtend
Begin 2026 wordt de nieuwe Hobbit opgeleverd, de speelplek kort daarna. Bij de opening in mei organiseert de gemeente een speelochtend, zodat kinderen de plek leren gebruiken. Flore en Dam verwachten dat de speeltuin veel meer gebruikt zal worden. Flore: “Om dit te stimuleren, willen we vrijwilligers die helpen bij kinderactiviteiten inspireren hoe ze hier kunnen spelen met jonge kinderen. En de jaarlijkse Buitenspeeldag is volgend jaar hier. Zo laten we nog meer buurtbewoners ervaren hoe leuk buitenspelen is.”
Dankbaar
Beide professionals kijken dankbaar terug op het traject. Flore: “Het kostte meer tijd dan ik gewend ben, maar leverde ook veel meer op. De samenwerking met Anne Roos en Mark was heel waardevol en gaan we vaker doen. En door langer stil te staan bij vragen als ‘Wie gebruikt deze plek nu echt en waarvoor?’ kregen we een veel breder beeld. Anders hadden we waarschijnlijk gewoon de oude toestellen teruggezet, en waren sommige waardevolle functies misschien verdwenen. Nu hebben we iets gemaakt wat echt past bij de wijk.” Dam knikt instemmend: “Als bewoners zich gehoord voelen, gebruiken ze de plek meer en groeit het vertrouwen. Die verbinding is misschien wel de grootste winst van dit traject.”
E-book
Lees meer over hardware, software en orgware in het e-book Buitenspelen.
De foto boven dit artikel is van gemeente Arnhem.
