Wie kent ze niet: simpele voetbalkooien met tegels, doelpalen en vier hekken. Prima om een balletje te trappen, maar niet heel inspirerend. Bovendien: veel andere sporten kun je er niet doen. In het Almelose Kerkelanden stond zo’n voetbalkooi. Deze aandachtsbuurt valt onder wijkregisseur Dennis Schutten. “Jongeren zochten hier al langer een goede plek om te bewegen en elkaar te ontmoeten. We dachten: die voetbalkooi biedt toch meer kansen voor spelen, bewegen en ontmoeten? Heel belangrijk, zeker omdat ook in Almelo kinderen te weinig buitenspelen. Terwijl in dat thema zoveel samenkomt: jeugd, bewegen, gezondheid, leefbaarheid.”
Buitenkans
Het plan bestond dus al om de verouderde, wat saaie voetbalkooi te vervangen. Schutten organiseerde een overleg om organisaties uit de buurt opties voor te leggen. “Tijdens dat overleg wees iemand van de Krajicek Foundation op de Buitenkans: een aanpak met een helder stappenplan. Dat sprak ons aan, want we wilden breder kijken dan alleen een opgeknapte kooi. Wat past bij de wijk en de kinderen? En hoe zorgen we dat meer organisaties de plek gebruiken? Vaak ligt de focus op de hardware: de fysieke inrichting. Terwijl wij ook aandacht wilden geven aan de software: het sport- en beweegaanbod. De Buitenkans hielp om dat met elkaar te verbinden, zodat plek en programma elkaar versterken.”
De Buitenkans
In het project de Buitenkans gaan gemeenten aan de slag om buitenspelen te stimuleren. In 12 stappen maken zij samen met buurtbewoners, lokale partners en de Buitenspeelcoalitie een speelplan voor een buurt. Hierbij krijgen gemeenten begeleiding, kennis, tools en cofinanciering.
De Buitenkans is een initiatief van de Buitenspeelcoalitie. Dat is een samenwerking van Jantje Beton, Cruyff Foundation, Krajicek Foundation, Mulier Instituut en Kenniscentrum Sport & Bewegen, ondersteund door het Ministerie van VWS.
Brede samenwerking
Schutten organiseerde opnieuw een stakeholderoverleg, dit keer met een ander vertrekpunt. “We namen een stap terug en vroegen: wat vinden jullie belangrijk, is dit wel de beste plek? Zo haalden we wensen op bij de school, welzijnsorganisatie, sportbedrijf, woningbouwstichting en gemeente. Dat kostte extra tijd, maar leverde meer betrokkenheid en beter doordachte keuzes op.” Ook waren verschillende gemeenteafdelingen betrokken — van speelbeleid en beheer tot stedelijke ontwikkeling. “Zo’n project raakt zowel de fysieke als sociale kant,” vertelt Schutten. “Het gaat om bewegen stimuleren, maar ook om veiligheid, onderhoud, etcetera. In integrale overleggen komt alles samen.”
Met kinderen op pad
Na het stakeholderoverleg volgde een uitgebreide buurtparticipatie – een belangrijk onderdeel van de Buitenkans. “We hebben bij kinderen en ouders op zo’n vijf momenten behoeften opgehaald, door aan te haken bij bestaande activiteiten. Zo stonden we met een kraampje bij een ouderavond op de school tegenover de locatie. En we waren aanwezig bij kinderactiviteiten.” De meeste inzichten kwamen uit twee buurtwandelingen – wandelingen waarbij kinderen vertelden wat ze goed vonden, wat ze gebruikten en wat ze misten. “Door samen op plekken te staan, zagen we echt hoe zij de speelomgeving beleven. Dat was nieuw voor ons en heel waardevol.” Deze kinderen deden mee via naschoolse activiteiten van het sportbedrijf en het jongerenwerk, die hun gewone activiteit voor deze buurtwandeling inruilden.
Meer uitdaging
Ook ouders en kinderen zagen, net als de stakeholders, de voetbalkooi als beste plek voor een nieuwe speelvoorziening. Maar die moest vooral uitdagender, gevarieerder en socialer worden. “Zo gaven veel meisjes aan dat ze niet alleen willen voetballen, maar bijvoorbeeld ook basketballen. En dat ze met lijnen, kleuren en vakken meer (fantasie)spellen kunnen doen.” De gesprekken met kinderen leverden ook een belangrijke les op: “Kinderen zeggen vaak dat ze iets missen of dat het leuker kan. Dat is waardevolle input, maar je moet de rode draad eruit halen. In ons geval: dat ze behoefte hadden aan meer uitdaging.”
Kiezen uit ideeën
Het projectteam verwerkte alle input in een voorstel. En nodigde toen de buurt opnieuw uit – niet voor een saaie bijeenkomst, maar voor een actieve middag. “Met het sportbedrijf organiseerden we een activiteit. Zo trokken we veel kinderen en ouders aan, die we meteen het voorstel konden voorleggen”, vertelt Schutten. “Aanwezigen mochten kiezen uit verschillende ideeën. Tegelijkertijd vertelden we wat haalbaar was gezien het budget, de uitvoering en het beleid. Door uit te leggen waarom we bepaalde keuzes maakten, begrepen mensen ook beter dat we niet alle wensen konden vervullen. Maar dat we wél samen iets neerzetten dat past bij de wijk.”
Het ontwerp
Uiteindelijk lag er een concreet plan – en dit najaar gaat de schop de grond in. Er komen bijvoorbeeld een vogelnestschommel, baskets en een bankje voor ontmoeting. De plek wordt ook rolstoeltoegankelijk. “Om de locatie aantrekkelijk te maken voor verenigingen, zorgen we voor de juiste belijning. Zodat je er bijvoorbeeld 3×3 basketbal kunt spelen. Er komt ook belijning die de fantasie van kinderen stimuleert. En de nieuwe ondergrond maakt meerdere sporten mogelijk.” Begin december opent de gemeente de locatie formeel, met een kleine activiteit. De grote opening is in maart – de start van het buitenspeelseizoen. Dan is er een grote activiteit met verschillende partijen.
Activiteiten organiseren
Een goede programmering gaat straks de plek tot leven te brengen. “Er is sowieso elke week een activiteit, georganiseerd door het sportbedrijf of de welzijnsorganisatie. En vanaf maart zijn er twee keer per maand activiteiten van de basketbalvereniging en zaalvoetbalclub. En voetbalclub Heracles Almelo doet hopelijk mee met de opening en/of verdere programmering. Zij hebben in aandachtswijken een voetbalprogramma voor jeugd.”
Volgens de wijkregisseur is een plek pas echt aantrekkelijk als het netwerk er iets mee wil doen. Zoals scholen, het sportbedrijf, welzijnsorganisaties, Krajicek Scholarshippers (jongeren met voorbeeldfunctie), sportverenigingen en actieve bewoners. “De Buitenkans-subsidie helpt om dit op gang te brengen. Zo geven we organisaties dat extra duwtje om activiteiten te organiseren. Hopelijk vinden ze het daarna zo waardevol dat ze het opnemen in hun gewone werk. Hierdoor ontstaat een programmering die aansluit bij naschoolse activiteiten en buurtinitiatieven. Hopelijk haken ook steeds meer sportverenigingen aan om hun sport te promoten of hun maatschappelijke rol te versterken.”
De droom haalbaar maken
Wat vond Schutten uitdagend aan het project? “Binnen de gemeente werken we met veel disciplines samen, elk met een eigen blik. De beheerder let bijvoorbeeld op veiligheid en onderhoud, een projectleider kijkt hoogover naar kansen en vernieuwing. Dat botst soms, als de één veel wil en de ander de beperkingen ziet. Toch heb je iedereen nodig – je moet dromen, maar het moet wel haalbaar zijn. Daarom moet je ideeën toetsen op budget, beleid en omgevingsfactoren.” Het vraagt dat je elkaar uitdaagt, maar ook begrip toont als iets niet kan. “Als iedereen zijn zin had willen doordrijven, was hier niets van de grond gekomen.”
Breng een speelplek tot leven
Heeft Schutten een tip voor andere gemeenten? “Zet niet alleen een buitenspeelvoorziening neer, maar kijk goed naar de behoeften. En naar een programmering die uitnodigt om te bewegen. Een mooie voorziening wordt nog mooier als je ook nadenkt over hoe mensen die goed kunnen gebruiken. De kracht zit in de combinatie van hardware en software: een aantrekkelijke, veilige plek die door activiteiten tot leven komt. Waarbij die activiteiten uiteindelijk niet alleen door professionals worden georganiseerd, maar voortkomen uit de wijk zelf. Dat kost tijd, maar zo groeit iets blijvends.”
E-book
Lees meer over hardware, software en orgware in het e-book Buitenspelen.
De foto boven dit artikel is van gemeente Almelo.
