Werk maken van urban sports: beleid bedenken

Hoe maak je urban sportsbeleid?

Urban sports is een bonte verzameling van activiteiten, die behoorlijk kan afwijken van wat binnen gemeenten traditioneel gezien onder ‘sportbeleid’ valt. Het is immers geen traditionele verenigingssport met een competitie, maar eerder een samensmelting van sport en cultuur – wat bij veel gemeenten verschillende afdelingen en budgetten zijn. Ook staat de ‘do it yourself’ mentaliteit van urban sporters vaak haaks op de gereguleerde mentaliteit van de gemeente – waar veiligheid en regels gelden.

Deze spanningsvelden zorgen ervoor dat beleid voor urban sports niet altijd past ‘in de mal’ van het reguliere sportbeleid dat je als gemeente maakt. Dus hoe doe je dat dan wel? Dat laten we zien aan de hand van het Stappenplan Beweegvriendelijke Omgeving.

Urban Sports in Dordrecht: doelen stellen op basis van data

In Dordrecht werd in het verleden incidenteel geïnvesteerd op het gebied van urban sports. Toen het tijd werd om het sportbeleid te vernieuwen, zette de gemeente zich in om ook urban sports daarin een goede plek te geven. In dit voorbeeld leggen we uit hoe Dordrecht Fase 1 – Bedenken – heeft aangepakt. Van agenderen tot visievorming. En van analyseren tot doelen stellen.

Stap 1: Agenderen

Op het gebied van agendasetting had Dordrecht de wind mee. Er was al veel nationale aandacht voor het skatepark Maasplaza en op social media was er zelfs ook internationale belangstelling voor twee lokale urban sporters: een freestyle voetballer en een calisthenics expert uit Dordrecht. In het kielzog daarvan wilde Dordrecht deze takken van sport meenemen in het nieuwe sportbeleid. De gemeente deed inspiratie op in onder andere Rotterdam, over hoe je sport en bewegen in de openbare ruimte – en met name urban sports – een plek kunt geven. 

Stap 2: Visie vormen

In het verleden hadden de investeringen in urban sports – zoals skateboarden – in Dordrecht altijd een incidenteel karakter. Tim Verbaas (Dordt Sportcoach & Urban Sportregisseur) vertelt: “Er was een skatersgroep ontstaan onder de Zwijndrechtse brug, het Stadhuisplein is kapot geskatet en we hebben een houten skatebaan omgezet in beton. En toen door corona potjes geld overbleven, heeft de afdeling Spelen die gebruikt om 3×3 basketbal velden aan te leggen. Maar dat waren steeds incidentele projecten. Een gezamenlijke aanpak ontbrak.”

Het sportakkoord bood in Dordrecht nieuwe kansen om een overkoepelende visie voor de openbare ruimte te ontwikkelen. In het nieuwe beleidsplan ‘Niemand buitenspel in Dordrecht’ (2023), formuleerde wethouder Sport Marc Merx de visie als volgt: “Sportlocaties zijn echte ontmoetingsplekken, waar een belangrijke bijdrage wordt geleverd aan het gelukkiger, gezonder en sterker maken van Dordtenaren. Daarom moeten ze toekomstbestendig zijn en uitnodigen of zelfs uitdagen tot bewegen. Dat geldt niet alleen voor de accommodaties van onze mooie verenigingen, maar ook voor de openbare ruimte.”

Stap 3: Analyseren

Om het beleid voor urban sports concreet in te kunnen vullen, startte Dordrecht met een brede analyse van de huidige situatie. Track Landscapes deed onderzoek naar gedrag en voorkeuren van de actieve gebruikers van het (stedelijke) landschap: voetgangers, fietsers, sporters en recreanten. Het onderzoek toonde zowel de behoeften als de knelpunten aan. NOC*NSF stelde bovendien samen met Kantar een sportdeelname index op voor Dordrecht. LINES by CityLegends haalde tot slot de specifieke wensen en behoeften van urban sporters op (zie city scan). 

Stap 4: Doelen stellen

Gebaseerd op de uitkomsten van de analyse, formuleerde de gemeente binnen haar sportbeleid de programmalijn ‘Een omgeving die uitnodigt tot sport en bewegen’. Met daarin vijf concrete doelen:

1. Een kwaliteitsimpuls van de sportieve buitenruimte.
2. Toename in het gebruik van de openbare ruimte om te sporten en sportief bewegen. 
3. De sportieve buitenruimte als ontmoetingsplek in de buurt.
4. De sportieve buitenruimte is schoon, heel en veilig. 
5. Een wettelijk toepasbare sportnorm bij gebiedsontwikkeling en nieuwbouw. 

Als tussendoelen voor 2026 ten aanzien van urban sports wil Dordrecht:

• Ten minste 5 nieuwe urban sports plekken in de stad inrichten.
• Ten minste 400 ‘nieuwe’ jongeren activeren om de sportieve ruimte te gebruiken voor urban sports.
• Dat sporters de sportieve buitenruimte waarderen met een 8 of hoger.

Een urban sportsregisseur

Je hebt nu kunnen lezen hoe de gemeente Dordrecht de eerste fase van het beleidsproces heeft aangepakt. Om goed door te kunnen pakken in de vólgende fase, benoemde de gemeente een urban sportsregisseur. Die zorgt voor interne samenwerking met de betrokken beleidsterreinen Spelen, Cultuur, Jeugd, Sport & Bewegen, Mobiliteit en Groen/blauw. Een mooi voorbeeld daarvan is de Dordwijk zone. Daar wordt een stadspark XXL gecreëerd met veel ruimte voor sport en bewegen, waar urban sports ook een plek krijgt.

Tips uit Dordrecht

• Doe aan verwachtingsmanagement: maak geen beloftes die je niet kunt nakomen. 
• Doe eerst onderzoek, bouw dan verder op cijfers.
• Bouw netwerken en banden op met experts en rolmodellen (key persons).