Alles over sport logo

Whitepaper Sport en Cultuur: waardecreatie door (lokale) samenwerking

De wereld van sport en die van kunst en cultuur hebben veel raakvlakken. Dat uitgangspunt biedt kansen voor samenwerking, die beschreven worden in het whitepaper Sport en Cultuur. Met name vanuit de beleidsmatige invalshoek beschrijft het document hoe door middel van samenwerking bij te dragen aan talentontwikkeling, actieve leefstijl en duurzame lokale samenhang. Een uitdaging voor het Rijk, lokale beleidsmakers en sport- en cultuuraanbieders.

Sport en cultuur zijn voor veel mensen een waardevolle vrijetijdsbesteding en in toenemende mate worden beide in lokaal beleid benut om hun maatschappelijke waarde. Lokale sport- en cultuurverenigingen helpen elkaar geregeld bij de organisatie van evenementen, het werven van vrijwilligers, het delen van accommodaties en trekken samen op om met de gemeente te spreken over hun rol voor de directe omgeving.

Sportakkoord

Het kabinet wil met het Sportakkoord de organisatie en financiën van de sport toekomstbestendig maken. In het akkoord is er onder meer aandacht voor inclusie, (open) clubs in wijken en buurten met laagdrempelige toegang voor kinderen. In cultuurparticipatie is diezelfde aandacht nodig. Een groot aantal partners in de cultuursector, waaronder het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA), heeft bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) daarom gepleit voor een vergelijkbare programmatische overeenkomst.

Overeenkomsten en verschillen

De wereld van sport en die van kunst en cultuur hebben veel raakvlakken. Sport en cultuur zijn voor veel mensen een waardevolle vrijetijdsbesteding. De betrokkenheid bij sport is meer aan leeftijd en die bij cultuur meer met opleiding verbonden. Voor cultuurverenigingen is het moeilijk jeugd te werven, bij sport is het lastig die na 12 jaar te behouden. Op hoofdlijnen telt sport meer beoefenaars dan cultuur. Daar staat tegenover dat cultuur meer bezoekers trekt dan sport.

Via de media is het bereik van beide groot. De werelden van sport en cultuur zijn verweven. Er is een overlap in de betrokkenheid bij sport en bij cultuur. Zowel bij bezoek als bij beoefening combineert de helft van de bevolking sport en cultuur. Een kleine groep (8%) is zowel sportief als cultureel bovengemiddeld actief. Het SCP rapport stelt dat de sport zich van cultuur onderscheidt door het aandeel actieve vrijwilligers (20%) die veel inzet plegen voor de sport. In de cultuur zijn meer professionals actief. Sport en cultuur worden gedragen door vrijwilligers die verenigingen en instellingen draaiende houden en evenementen mogelijk maken. Bij beide aanbieders gaat het om een breed scala aan uiteenlopende activiteiten.

Beleid

Op rijksniveau ressorteren sport en cultuur onder verschillende ministeries, wat de samenwerking niet bevordert. Sport en cultuur dragen bij aan sociale en educatieve doelen, persoonlijke ontwikkeling, weerbaarheid, samenleven en respect, participatie en daarmee aan het verbeteren van de leefbaarheid in buurten en dorpen. In beide domeinen hebben verenigingen een groot aandeel in de binding van mensen aan hun organisatie en het aanbod.

Samenwerking

In ons land wordt door de overheid, zowel Rijk als gemeenten gezocht naar samenwerking met maatschappelijke instellingen en bedrijven om de uitdagingen, zoals de transitie naar duurzame energie, het tegengaan van eenzaamheid, ondersteunen van mensen met problematische schulden. Deze opgaven beperken zich niet tot de grenzen van een gemeente of regio, maar vragen om een gezamenlijke aanpak. Daarom heeft Minister Ollongren in februari 2018 een akkoord gesloten om samen een aantal grote maatschappelijke opgaven aan te pakken. Sport en cultuur kan daarin waarde creëren.

Gemeenten

Verschillende beleidsinstrumenten van het Rijk benutten de waarde van sport en cultuur als middel of instrument in doelen buiten het sport en/of cultuur domein. En meer nog dan in het Rijksbeleid spelen culturele en sportieve activiteiten een rol in het gemeentelijk beleid. Daarbij is met de decentralisaties in het sociale domein een belangrijke rol en verantwoordelijkheid bij gemeenten gelegd. Dit heeft ook de betrokkenheid en samenwerking van sport en cultuur in de lokale gemeenschap gestimuleerd.

Voorbeeld: armoedebeleid

Eén van de doelen is dat kinderen en jongeren zoveel mogelijk meedoen en gezond en veilig opgroeien in hun eigen omgeving met steun van hun ouders en hun sociale netwerken. Dit stimuleert aanbieders van sport en cultuur samen met zorg en welzijn samenwerking te zoeken. Buurtsport- en cultuurcoaches zijn hierin sleutelfiguren. Preventie en uitgaan van eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden (eigen kracht) van jeugdigen en hun ouders, met inzet van hun sociale netwerk. Dit voorbeeld geldt voor kinderen maar ook bijvoorbeeld ouderen en mensen met een participatie-achterstand hebben baat bij ontmoeting, een sociaal netwerk en activiteiten in de leefomgeving. In het armoedebeleid is deelname aan sport en cultuur door de jeugd een speerpunt.

Stuurgroep Sport en Cultuur

Omdat de wereld van kunst, cultuur en sport zoveel raakvlakken hebben is een stuurgroep Sport en Cultuur in het leven geroepen om de samenwerking tussen beide sectoren te stimuleren. Het gaat de stuurgroep erom van elkaar te leren en elkaar te versterken bij de volgende thema’s:

  1. Ouderenparticipatie en het bestrijden van eenzaamheid, door sport en cultuur als trigger tot ontmoeting te benutten en zo eenzaamheid bespreekbaar te maken en stappen te zetten dit te voorkomen of aan te pakken.
  2. Meedoen door sport en cultuur: hoe versterk je de competenties en talenten van mensen met een afstand tot de samenleving, hoe vergroot je de kansen van mensen met sociaal-economische achterstand door hen te verleiden met sport en cultuur om mee te doen? Dit geldt bijvoorbeeld ook voor jongeren die bijvoorbeeld gehinderd worden door een handicap of gedragsprobleem. Hoe kan je sport en culturele activiteiten gebruiken om jongeren te verleiden actiever mee te doen en weer naar school te gaan?
  3. Samenhang in de wijk, werken aan een inclusieve samenleving door sportieve of creatieve activiteiten samen te organiseren of aan deel te nemen. Netwerkontwikkeling en gemeenschappelijkheid ontwikkeling mogelijk maken door gedeelde ervaringen met sport en cultuur. Deze ervaringen met praktijken zowel in stedelijke als rurale gebieden ophalen, expliciteren en beschrijven. Sport en cultuur vinden elkaar zeker als middel in de opgaven die er zijn in het sociaal domein, ze worden aangemoedigd door verschillende beleidsinitiatieven.

Verenigingen en andere laagdrempelige aanbieders in de leefomgeving zijn natuurlijke ‘spinnen in het web’ waar mensen met verschillende achtergronden elkaar treffen en dat leidt geregeld tot nieuwe functies en taken. Een accommodatie werkt daarin als een magneet, net als regionale en lokale evenementen die voor veel bewoners letterlijk het podium van het dorp is. Cultuurverenigingen en sportverenigingen werken in krimpregio’s geregeld samen en tonen zich gevoelig voor de doelen van de gemeenten.

Resultaten

De eerste resultaten van de stuurgroep zijn te lezen in het whitepaper.


Artikelen uitgelicht


Beleid
professional
feiten en cijfers
beleidsontwikkelingen, samenwerken