Er zijn veel manieren om te revalideren na een ongeval, operatie of andere gebeurtenis. Zorgprofessionals en hun cliënten kunnen dat leren uit een handboek, zoals het Handboek Revalidatie, Sport en Bewegen van de stichting Onbeperkt Sportief uit 2014, die nu bekend staat als Special Heroes Nederland. Nog beter kunnen ze het afkijken van de 6 ziekenhuizen en 12 revalidatiecentra die het bijbehorende programma uit het handboek al hebben toegepast.
Begeleiding op maat
Het programma richt zich concreet op het stimuleren van een actieve leefstijl bij mensen met een beperking of chronische ziekte tijdens en na een revalidatiebehandeling. In dit programma worden deelnemers allereerst doorverwezen naar een sport- en beweegconsulent van een Sportloket, voor een persoonlijk adviesgesprek. In dat gesprek ontvangen ze informatie over hoe ze in hun thuissituatie kunnen sporten en/of bewegen.
Na de revalidatie volgt een periode waarin deze consulenten de (ex-)revalidant verder begeleiden.
Bijeenkomsten voor consulenten, projectleiders en anderen
Om dit goed te kunnen doen, worden alle sport- en beweegconsulenten die dit programma binnen hun organisatie inzetten, geschoold in ‘Motivational Interviewing’. Naast een driedaagse basiscursus zijn er ook terugkomdagen. Deelnemers bevestigen het belang van deze scholing voor hun werk.
Elk half jaar zijn er bovendien landelijke en regionale bijeenkomsten voor de consulenten en hun betrokken managers, projectleiders en revalidatieartsen. Deze bijeenkomsten staan vooral in het teken van het uitwisselen van kennis en ervaringen rondom het implementeren van het programma.
Een vast onderdeel van de bijeenkomsten is de ‘Benchmark’, waarin per instelling het aantal deelnemers aan het programma gepresenteerd wordt. Deze vergelijking geeft elke bijeenkomst opnieuw aanleiding voor discussie en uitwisseling van goede voorbeelden. “Door het gesprek aan te gaan, kan veel geleerd worden van elkaar”, zei een deelnemer na afloop van zo’n bijeenkomst. “Achter elk cijfer zit een verhaal.”
Inhoudelijke ondersteuning door programmacoördinatoren
Naast het aansturen van de implementatie van het programma, zijn de programmacoördinatoren ook altijd beschikbaar voor inhoudelijke ondersteuning. Zij kunnen eventuele knelpunten omtrent de implementatie bespreken met betrokken professionals.
Een van deze professionals zei hierover: “De programmacoördinator is degene die gevraagd en ongevraagd contact opneemt. Ik denk dat zijn enthousiasme aanstekelijk werkt. Hij staat ook altijd voor je klaar als er vragen zijn.”
Materiële ondersteuning
Om de implementatie en uitvoering van het programma te vereenvoudigen is er veel informatiemateriaal beschikbaar gesteld. Uiteraard is er het Handboek Revalidatie, Sport en Bewegen, waarin het programma in detail beschreven is. Maar ook promotiemateriaal om het programma binnen de instellingen onder de aandacht te kunnen brengen.
Financiële ondersteuning
Alle deelnemende instellingen krijgen gedurende de programmaperiode een financiële ondersteuning om het programma te kunnen implementeren. Zo kan in elke instelling een projectleider en één of meerdere consulenten aangesteld worden om het programma te implementeren en uit te voeren. In een evaluatie gaven bijna alle professionals aan dat deze financiële prikkel belangrijk of zelfs essentieel is voor een succesvol implementatieproces.
Borging over een langere periode
De grootste uitdaging is dit programma te borgen, over een langere periode. De kans van slagen groeit als de verantwoordelijkheden binnen en buiten de organisatie duidelijk zijn, en als het programma bekender wordt in en buiten de instelling. Daarom zijn in 2016 de volgende middelen ontwikkeld:
- Factsheet Revalidatie, Sport en Bewegen in samenwerking met Revalidatie Nederland
- Het boek: Sportloket brengt mensen in beweging met persoonlijke verhalen en ervaringen van deelnemers aan het programma Revalidatie, Sport en Bewegen
- Film Revalidatie, Sport en Bewegen
Daarnaast biedt Special Heroes Nederland een aanbod aan programmacoördinatoren waarmee ook na de officiële programmaperiode ondersteuning kan plaatsvinden.
Onderzoeksgroep ReSpAct
ReSpAct (Revalidatie, Sport en Actieve Leefstijl) is een landelijk onderzoek naar het programma Revalidatie, Sport en Bewegen. Deelnemers (N=1719) aan het onderzoek zijn gedurende een periode van 1 jaar gevolgd. Met het onderzoek wordt inzicht gekregen in het beloop van het beweeggedrag, zorggebruik en gezondheid van deelnemers aan het programma. Daarnaast worden de onderliggende werkingsmechanismen van het programma Revalidatie, Sport en Bewegen onderzocht. Het onderzoeksconsortium bestaat uit:
Meer lezen
- Monitor Rapportage Revalidatie, Sport en Bewegen: structureel een actieve leefstijl voor revalidanten: eindrapportage, door Hoekstra, onderzoeksgroep ReSpAct (2016)
- Handboek Revalidatie, Sport en Bewegen, door Schijvens, Alingh, Duijf, Hoekstra en Leutscher (2014)
Dit artikel is geschreven door Femke Hoekstra, MSc. Vanaf 2012 is zij als promovenda werkzaam bij het Centrum van Bewegingswetenschappen in Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Haar promotieonderzoek richt zich op de landelijke implementatie van het programma Revalidatie, Sport en Bewegen in de Nederlandse revalidatiezorg. Het programma Revalidatie, Sport en Bewegen heeft als doel om sport en bewegen te stimuleren bij mensen met een lichamelijke beperking en/of chronische ziekte tijdens en na het revalidatieproces. Haar promotieonderzoek is onderdeel van de longitudinale cohort studie ReSpAct (www.respact.nl). ReSpAct staat voor Revalidatie, Sport en Actieve Leefstijl. f.hoekstra@umcg.nl.
