Bewegingsonderwijs op de basisschool
Het Mulier Instituut onderzocht het bewegingsonderwijs in 2013 en opnieuw in 2017. Wat opvalt is dat het aantal minuten dat leerlingen bewegen op de basisschool in die periode licht daalde. Dat geldt voor alle leeftijdsgroepen. De daling was het sterkste voor leerlingen uit groep 1 en 2. Zij gingen van 121 minuten gymonderwijs per week in 2013, naar 113 minuten in 2017.
De daling in aantal minuten per week is bijzonder, omdat het aantal lessen wél gelijk is gebleven. Zo’n 40% van de ondervraagde scholen geeft vijf keer per week bewegingsonderwijs aan groep 1 en 2. En 75% van de scholen geeft twee keer per week gymles aan de groepen 3 t/m 8.
Wat ook hetzelfde is gebleven, is dat naarmate de leerlingen ouder worden, het aantal minuten per week dat ze gymles hebben, afneemt.
| Basisschool | 2016-2017 | 2012-2013 |
| Groep 1 en 2 | 113 | 121 |
| Groep 3 t/m 8 | 89 | 91 |
Bron: Mulier instituut (2018)
Bewegingsonderwijs op het voortgezet onderwijs
Het Mulier Instituut onderzocht ook de cijfers voor de middelbare school. Het aantal lessen en de totale lestijd is in de afgelopen vier jaar nauwelijks veranderd.
Maar als we kijken naar de norm die het ministerie van Onderwijs in 2015 stelde aan bewegen, zie we wel iets opvallends. Het ministerie stelde de volgende norm voor bewegingsonderwijs: vmbo 125 minuten per week, havo 110 minuten per week, vwo 100 minuten per week. Wat blijkt is dat het aantal klokuren op het vmbo gl/tl significant lager is dan de gestelde norm. Dat was ook in 2013 al zo. Ook op de havo en het vwo is het aantal klokuren in vergelijking met 2013 aanzienlijk gedaald. Dat komt vooral omdat in havo 1 en vwo 1 minder tijd is ingeruimd voor bewegingsonderwijs.
| niveau / schooljaar | Leerjaar 1 | Leerjaar 2 | Leerjaar 3 | Leerjaar 4 |
| Vmbo bbl/kbl | ||||
| 2017/2018 | 155 | 139 | 109 | 95 |
| 2013/2014 | 156 | 136 | 109 | 97 |
| Vmbo gl/td | ||||
| 2017/2018 | 149 | 128 | 108 | 93 |
| 2013/2014 | 151 | 127 | 110 | 96 |
Bron: Mulier instituut (2018)
Vmbo-scholen blijven achter op de norm bewegingsonderwijs
In opdracht van de KVLO dook het Mulier Instituut dieper in de cijfers van het vmbo gl/tl. Uit hun analyse blijkt dat meer dan helft (56%) van deze scholen niet voldoen aan de norm van het ministerie. De scholen beginnen goed: in het eerste leerjaar roosteren ze wekelijks nog 149 minuten gymles in. Maar in het vierde leerjaar is dat teruggelopen naar nog maar 93 minuten. Terwijl de norm op 125 minuten ligt.
Wat zijn de oorzaken hiervoor? In de eerste plaats is de norm van het vmbo relatief zwaarder dan voor de havo en het vwo. Verder valt op dat op scholengemeenschappen waar voor vmbo g/tl weinig lestijd wordt ingeroosterd, ook voor havo en vwo weinig lestijd voor gymonderwijs wordt ingeroosterd.
Langere lessen in het speciaal basisonderwijs (SBO)
In het speciaal basisonderwijs maken we onderscheid gemaakt tussen SBO (speciaal basisonderwijs voor kinderen met een laag intelligentieniveau of met en leerachterstand) en het SO (speciaal onderwijs voor kinderen met een handicap en/of zwaardere problematiek).
We kijken eerst naar de cijfers voor SBO. In vergelijking met het regulier basisonderwijs, krijgen met name de oudere leerlingen van het SBO langer gymles, constateerde het Mulier Instituut in 2019. In groepen 3 t/m 8 kregen SBO leerlingen wekelijks 102 minuten gymles. Ten opzichte van 89 minuten in het regulier onderwijs.
Toename lestijd in het speciaal onderwijs (SO)
Vervolgens kijken we naar de cijfers voor SBO. Voor de leerlingen uit groep 1 en 2 geldt dat hun lestijd korter is (101 minuten) dan in het regulier basisonderwijs (113 minuten). Terwijl dat voor de groepen 3 t/m 8 juist hoger ligt (102 minuten) dan in het regulier basisonderwijs (89 minuten).
Wat ook enorm opvalt, is dat dat de lestijd per week in het SO enorm is toegenomen ten opzichte van 2013. In dat jaar werd er nog 73 minuten gymles gegeven. Maar in 2019 was dat al 101 minuten voor de groepen 1 en 2. Voor de groepen 3 t/m 8 was dat 89 minuten in 2013 en 102 minuten in 2019.
Weinig veranderingen in beweging in het voortgezet speciaal onderwijs
Als we naar het voortgezet speciaal onderwijs kijken (voor jongeren met een handicap of zwaardere problematiek), zien we een tegengestelde tendens. Zij krijgen met name in het eerste leerjaar een stuk minder minuten bewegingsonderwijs (125 minuten), dan op de reguliere middelbare school (145 minuten). In de loop van de jaren wordt dat verschil iets kleiner. In het laatste leerjaar krijgen leerlingen in het speciaal onderwijs 92 minuten gymles, ten opzichte van 77 minuten in het regulier onderwijs.
Die 92 minuten gymles in het laatste leerjaar in 2019 is overigens wel een afname ten opzichte van de 103 minuten in 2013.
Afname lesminuten in praktijkonderwijs
Tot slot kijken we naar het praktijkonderwijs voor jongeren met een relatief laag intelligentieniveau of een leerachterstand. Die scholen verschillen in opbouw van het onderwijs: driekwart van de scholen werkt met leerjaren, de rest met fasen. Het Mulier Instituut vergeleek ook hiervoor de cijfers van 2019 met die van 2015.
In beide leersystemen valt voor 2019 op dat in de eerste jaren / fases het aantal ingeroosterde lesminuten bewegingsonderwijs ongeveer gelijk bleef aan 2015. Maar vanaf leerjaar 4 en fase 2 zien we grote verschillen.
- In 2015 kregen de latere leerjaren nog 76 minuten bewegingsonderwijs. Dat aantal lag in 2019 nog maar op 59 minuten.
- Bij het faseonderwijs idem dito. Hier werd in 2015 nog 99 minuten gymles gegeven in fase 3 en in 2019 nog maar 82 minuten.
