Dat gevaarlijk spel een doel heeft, werd voor onderzoekers duidelijk toen bleek dat ook jonge dieren dit gedrag vertonen en dat dit blijkbaar niet door natuurlijke selectie de kop is ingedrukt.
Uit meerdere experimenten is gebleken dat dieren die niet de ruimte hebben om vrij te spelen sociaal minder capabel zijn dan andere dieren. Zo reageren ze in nieuwe situaties vaak met angst en soms zelfs agressie en zijn ze niet in staat zich aan te passen aan de omgeving.
Emotional regulation of play theory
Bovenstaande observaties komen allemaal overeen met de ‘emotional regulation of play theory’, oftewel het leren reguleren van emoties door spel. Volgens deze theorie leren jonge kinderen tijdens het spelen met anderen om te gaan met gevoelens als angst en agressie.
Door zichzelf steeds weer bloot te stellen aan handelbare hoeveelheden van bepaalde emoties, leren dat ze deze emoties de baas kunnen zijn en hun hoofd koel te houden in moeilijke situaties.
Als volwassenen hebben wij sterk het idee dat kinderen voornamelijk (of misschien zelfs alleen) leren wanneer hen iets wordt aangeleerd: op school, tijdens de gymles, op de sportclub, tijdens pianoles. Het idee dat kinderen net zo veel of misschien zelfs meer leren tijdens hun vrije uren (en niet alleen op sociaal gebied) klinkt ons vaak vreemd in de oren.
Hoeveel speelruimte geef jij jouw kind?
Als onderdeel van de campagne ‘Met een beetje risico, komen ze er wel’ heeft VeiligheidNL een test gemaakt over risicovol spelen. Vind snel uit of jij je kind voldoende risico’s laat nemen.
En toch. Spelenderwijs leren kinderen onderhandelen, vaardigheden verbeteren, ze ontdekken waar ze goed in zijn en waar hun interesses liggen, welk gedrag ze verder brengt en welke kwaliteiten saboterend werken. Ze spenderen tijd aan dingen die ze interessant vinden, worden hier beter in, ontwikkelen hun kennis en kunnen zonder ooit bewust bezig te zijn met het leerproces en behouden zo hun plezier in het leren.
Te weinig spel, te veel controle
Feit is dat kinderen steeds minder ruimte hebben om te spelen op hun manier, vrij van ouders en andere volwassen, toeziende ogen. Dit is een ontwikkeling van de laatste misschien wel 50 jaar. In deze zelfde periode is het aantal kinderen dat kampt met angst en depressie klachten vervier- tot -achtvoudigd [1] Ook het aantal kinderen dat zelfmoord pleegt is meer dan verdubbeld [2].
Sinds de jaren ’70 is het empatisch vermogen van kinderen bovendien dalende, terwijl hun neiging tot narcisisme stijgt. Ook worden kinderen gestaag minder creatief, doordat zij een te groot deel van hun tijd bezig zijn met competitie en het voldoen aan gestelde eisen [2].
Onze toenemende neiging kinderen te beschermen tegen gevaren van de buitenwereld lijkt dus een averechts effect te hebben.
Samen spelen of laten spelen
Kinderen weten dondersgoed hoeveel ze aan kunnen en zullen dan ook niet zo snel iets proberen waar ze niet klaar voor zijn. Als volwassenen zien wij dat echter nog wel eens anders. We tillen kinderen zonder erbij na te denken op hoge plateaus maar worden doodsbenauwd als ze de klimmuur besluiten te ontdekken.
Ook tijdens gymlessen worden kinderen ‘geforceerd’ om dingen te doen waar ze misschien nog niet klaar voor zijn. Ze worden dan blootgesteld aan een dermate hoge hoeveelheid angst, dat dit geen positief effect meer heeft maar juist een negatief effect. De meeste ongelukken gebeuren zelfs tijdens georganiseerde sporten en spellen. Juist daarom is het zo belangrijk dat we kinderen zelf laten besluiten wat ze willen doen en waar ze klaar voor zijn.
Bronnen
- Gray, P.; Risky Play: Why Children Love It and Need It, 2014
- Gray, P.; Children today are suffering a severe deficit of play, 2013
